Özet:

Bu araştırmada, tıbbi özelliklere sahip endemik Astragalus trojanus Stev. bitkisinin nodal kültürler ile klonal çoğaltımı amaçlanmıştır. Tohumlar Murashige ve Skoog (MS) besin ortamında çimlendirilmiş ve elde edilen steril fidelerin nodal segmentleri eksplant olarak kullanılmıştır. İlk olarak MS ve Woody Plant Medium (WPM) besin ortamlarının sürgün çoğaltımına etkileri araştırılmıştır. Eksplantlar farklı konsantrasyonlarda (0.2, 0.5, 1.0, 2.0 mg/L) 6-benzil amino purin (BAP) içeren MS ya da WPM besin ortamlarında kültüre alınmıştır. Kültürden 4 hafta sonra en fazla sürgün sayısı (2.80 adet/eksplant) 0.5 mg/L BAP içeren WPM ortamında elde edilmiştir. Çalışmanın devamında nodal segmentler, sitokinin kaynağı ve konsantrasyonlarının sürgün çoğaltımına etkisini belirlemek amacıyla BAP, thidiazuron (TDZ), kinetin (KIN)’in farklı konsantrasyonlarını (0.2, 0.5, 1.0, 2.0 mg/L) içeren WPM temel besin ortamında kültüre alınmıştır. 4 hafta sonunda elde edilen sürgün sayıları bakımından TDZ ve KIN’in benzer etki gösterdiği, en yüksek sürgün sayısının (2.09 adet/eksplant) BAP’dan elde edildiği tespit edilmiştir. Rejenere sürgünler köklenme için 1 veya 3 mg/L indol-3-butirik asit (IBA), naftalen asetik asit (NAA) veya indol-3-asetik asit (IAA) içeren WPM ortamlarına aktarılmıştır. Kültürden 4 hafta sonra en yüksek köklenme yüzdesi (%80) 3 mg/L IBA içeren WPM ortamından elde edilirken, en fazla kök sayısı (4.33 adet/eskplant) 3 mg/L IAA içeren WPM ortamından elde edilmiştir. Köklenen bitkicikler 1:1 oranında torf ve perlit içeren plastik bardaklara aktarılarak dış ortama başarıyla alıştırılmış ve tam bitki gelişimi 15 hafta sonunda tamamlanmıştır. Bu araştırma ile, Astragalus trojanus Stev. endemik türünde etkili bir klonal çoğaltım metodu tanımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: