Özet:

Şer‘î-amelî hükümlerin her birinin bir takım dünyevî ve uhrevî gayeleri bulunmaktadır. Söz  konusu maksadlar önem derecesi açısından zarûriyyât, hâciyyât ve tahsîniyyât kısımlarından  oluşur. Zarûriyyâta yönelik hükümlerin din, nefis, nesil, akıl ve malı korumayı hedeflediği  hususunda kanaatler belirtilmiş olmakla birlikte; bu maksadların kendi içerisinde tertibinin  bulunup bulunmadığı hususu literatürde net bir şekilde ortaya konulmamıştır. Konuyla ilgili  eser veren usulcülerin birçoğu zarûrî hükümler arasında teâruz bulunması halinde hangisinin  tercih edileceğine değinmemiştir. Gazâli, Âmidî, Şâtıbî, İbn Hümâm gibi bazı usulcüler ise  konuyu tartışmış ve din maksadının diğer maksatlara takdim edilmesi gerektiğini  belirtmişlerdir. Yine bu âlimler, kimler olduğunu zikretmeden dünyevî hükümlerin uhrevî  hükümlere tercih edilmesi gerektiğini belirten bir gruptan bahsetmişler ve onların gerekçelerini  de zikretmişlerdir. Son tahlilde konuyla ilgili eserler ve örnekler incelendiğinde dini korumayı  hedefleyen hükümlerin diğer hükümlere tercih edilmesi gerektiği, dünyevî hükümlerin de  kendi aralarında nefis, nesil, akıl ve mal sıralamasına göre olması gerektiği kanaatinin hâkim  olduğunu belirtmemiz mümkündür.

Anahtar Kelimeler: