Özet:

İnsan ve çevre ilişkisinin bir bölümü olarak yorumlanan, fiziksel mekândaki davranış şekillerine karşı artan bir ilgi vardır. Özellikle fiziksel mekânın kullanıcı tercihlerinin önemli bir boyutu olan kişisel mekân son dönemlerdeki çalışmalarda sıklıkla araştırılmaktadır. İnsanlar yer aldıkları aktiviteler ve çevrelerindeki insanlara bağlı olan sosyal etkileşime göre farklı mesafeleri kullanmalarından kaynaklanan kişisel mekân kavramı, bireyin fiziksel mekânını kendisinin bir parçası olarak görmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, seçilen mimari mekân içerisinde kullanıcının kişisel mekân mesafesini etkileyen unsurlar ortaya konulmuştur. Kişisel mekân mesafesini ölçmek amacıyla kent merkezine yakın bir açık alan parkının kullanıcıları seçilmiştir. Kullanıcıların kişisel mekân mesafesindeki beklentilerini belirlemek amacıyla anket, kalabalık, yakınlık, uzaklık ve kişi sayısı faktörlerini kolay denetleyebilmek için de gözlem teknikleri kullanılmıştır. Yüzölçümleri farklı olan iki terasta yapılan çalışmada mekânın konfor koşullarını belirleyen kişisel mekân mesafesini (maksimum mesafe) hesaplamak amacıyla, bağımsız değişkenler (doluluk oranı, en yakın kişi) kullanılarak, katsayıları birbirinden farklı fakat değişkenleri aynı iki denklem elde edilmiştir. Bulunan iki denklemin standart hatalarının yakın olması aralarında pek bir fark olmadığını göstermektedir. Mimari mekanın dolu olarak algılanması mekanın fiziksel özelliğine ve doluluk oranına göre değiştiği korelasyon analizi sonucuna göre saptanmış olup, doluluk oranının artmasının da insanlar üzerinde baskı hissini uyandırdığı görülmüştür. Kullanıcının mimari mekân içerisinde ilk olarak manzara alanını daha sonra ise sınır bölgelerini tercih ettiği görülmekle birlikte, mekânın belirli bir doluluk oranına ulaşması ile geçiş alanlarının da kullanıldığı da tespit edilmiştir. Bununla birlikte aynı zamanda mekân tasarımının özellikleri ve kullanıcının kişisel mekân mesafesindeki beklentileri arasında bağlantı kurularak, peyzaj planlamalarında kişisel mekân mesafesi kullanımı için uygun tasarım çözümleri de geliştirilmiştir

Anahtar Kelimeler: