Özet:

Her eserde, onun müellifinden izler bulunması doğaldır. Bu izlerin bir tefsir eserinden takip edilmesi, eserde ilahî hitap ile insanî hitabın birlikte bulunmasından ötürü dikkat çekici ve önemlidir. Çünkü içinde bulunduğu şartların etkisi altında Kur’ân’ı anlamaya çalışan müfessir, kendi günceliyle tefsirine dâhil olmaktadır. Kültürel antropolojik okuma yaklaşımıyla tefsir eserlerini incelemek, müfessirin güncelini yakalama ve ilahî hitabın insanî perspektife nasıl yansıdığını görme çabasıdır. Fahreddin Râzî (ö. 606/1210), tefsirinde farklı disiplinlere ait pek çok bilgiye yer vermesiyle meşhur bir müfessirdir. Tefsirini yaptığı âyetle, doğrudan alakalı olsun veya olmasın, Râzî’nin bir şekilde bağlantı kurarak tıp bilgisine yer verdiği, hekimlerden alıntı yaptığı görülmektedir. Ayrıca yaptığı benzetmelerde ve kullandığı örneklerde tıp alanından istifade etmesi onun hekim yönünün tefsirindeki izlerindendir. Bu çalışmada çok yönlü bir âlim olan Fahreddin Râzî’nin hekimlik yönünün, tefsirine yansımaları kültürel antropolojik okuma yaklaşımıyla ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, hekim Râzî’nin tefsirinde nasıl yer aldığını, Râzî’nin hangi ayetlerde hangi bağlantılarla tıp alanına yer verdiğini incelemektir. Bu amaçla Râzî tefsiri taranmış ve kaydedilen örnekler üzerinden konu işlenmiştir. Râzî, tefsir yaparken çeşitli vesilelerle tıbbî bilgilere değinmiş, ünlü hekimlerden alıntı yapmış, tıp alanından ve hastalıklardan örnekler vermiştir. Bazen okuyucuyu tıp ve anatomi kitaplarına yönlendirerek bu kitapların incelenmesinin önemine dikkat çekmiştir. Bu hususları göz önünde bulundurarak Râzî’nin tefsirinde tıp alanını kullanma biçimini üç başlık altında topladık. Bunlar: 1. Tıbbî Bilgiler Verme ve Tıp/Anatomi Kitaplarına Yönlendirme 2. Hekimler Hakkında Bilgi Verme ve Onlardan Alıntı Yapma 3. Teşbih ve Örneklerde Tıp Alanını Kullanma Kültürel antropolojik okuma yaklaşımıyla incelendiğinde, Râzî tefsirinin tıp alanıyla iç içe olduğu fark edilir. Râzî’nin tefsirinde tıp bilimini kullanması bilginin bütünlüğü çerçevesinde değerlendirilmelidir. Böyle bir değerlendirmeyle insanî bir alan olan tıbbın, insanî bir faaliyet olan yorum faaliyetlerinde kullanılması doğal görülecektir. Dolayısıyla bilim ve tefsir açısından bu durum insana, insanın ilahi hitap bağlamında anlatılması demektir.

Anahtar Kelimeler: