Özet:

Oryantalizm, Müslüman Doğu başta olmak üzere, Doğu toplumlarını, dil ve kültürlerini, tarih ve sanatlarını inceleyerek değer yargıları üreten Batı kaynaklı faaliyetlerin tümüne verilen ortak bir tanımdır. Doğu Bilimi ile ilgilenen ve bu hususta, araştırma yapan ilim adamlarına ise, oryantalist (müsteşrik veya doğu bilimcisi) denir. Doğu halklarının çağdaş durumunu öğreten bilimsel disiplinler bütünü olarak değerlendirilen oryantalizm, XV. yüzyılın sonlarına doğru doğuya yapılan seyahatlerle başlamıştır. XVII. yüzyılın ilk yarısına kadar sistematik olmayan, teorik ve altyapılı çalışmalar ile devam eden araştırmalardan oluşmakta idi. Söz konusu dönemde, daha çok şahısların kaleme aldığı el yazma eserlerden ve çevirilerden oluşan oryantalizmin, akademik olarak kurumsallaşması, XVIII. yüzyılın sonu ve XIX. yüzyılda gerçekleşmiştir. Oryantalizmin, güçlü Batının zayıf Doğuya empoze ettiği bir doktrin olma sebebiyle de, Batılı oryantalistler, Doğu araştırmalarında elde ettiği bilgilere, kendi ön yargılarını eklemeden objektif biçimde izah edememişlerdir. Bu çalışmada, Rus Doğu bilimcilerinin Siyere yaklaşımlarından yola çıkarak genel bir değerlendirme yapılarak Rus Oryantalistlerin, Batı’da hakim olan görüşlerden nasıl etkilendiklerini ortaya çıkarıldı. Özellikle, son dönemlerde benimsenmiş olan Marksist metodolojiye dayanan İslam ve Hz. Muhammed profilinin temel fikrinin, Batılı oryantalistlerden alındığını tespit edildi. Ayrıca, Rus oryantalistlerin Hz. Muhammed’e yaklaşımlarını ele alırken, Oryantalizmin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini, böylece, o zaman Rusların yaptıkları çalışmaların, Batılı yazarların çalışmalarının farklı bir boyutunu teşkil ettiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: