Abstract:

Problem Durumu: Çağdaş eğitim sistemleri, öğretim ile değerlendirme süreçlerinin yakınlaştırarak öğrencilerin öğrenme özelliklerini, değerlendirme algılarını ve sınav türü tercihlerini dikkate alır. Her öğretmenin uygulamasının kolay olduğunu ve kendisinin yeterli olduğunu düşündüğü sınav türü mutlaka vardır. Ancak değerlendirme, bir sınavı hazırlayıp uygulamaktan çok öte bir kavramdır. Bu nedenle öğretmenin, öğrencilerinin sınav türü tercihleri arkasında yatan sebepleri bilerek değerlendirme yapmaları önemlidir. Ancak öğretmenlerin öğrencilerinin sınav türü tercihlerinin farkında olmalarına rağmen öğrencilerine kendi tercih ettikleri test türlerini uyguladıkları söylenebilir. Halbuki nitelikli bir ölçme-değerlendirme etkinliği için, sınav türü belirlenirken öğrenenlerin bireysel farklılıklarının, deneyimlerinin, bireysel gereksinimlerinin ve sınav türü tercihlerinin dikkate alınması çok önemlidir. Öğretmenlerin tek sınav türüne odaklanmak yerine, birden fazla sınav türünü birlikte kullanarak, öğrenciler üzerindeki sınav kaygısının olumsuz etkilerini azaltmaları ve öğrencilerin gerçek performanslarını ölçmeleri daha doğru bir eğitimsel davranış olarak değerlendirilebilir. Araştırmanın Amacı: Bu araştırma, ilkokul öğrencilerinin sınav türü tercihlerini ve bu tercihlerinin cinsiyet ve okulun bulunduğu yerleşim yeri değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemeyi ve öğrencilerin sınav türlerine ilişkin tercihlerinin nedenlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın Yöntemi: İlkokul öğrencilerinin sınav türü tercihlerini ve bu tercihlerinin cinsiyet ve okulun bulunduğu yerleşim yeri değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemeyi ve öğrencilerin sınav türlerine ilişkin tercihlerinin nedenlerini ortaya çıkarmayı amaçlayan bu çalışma ilişkisel araştırma türünden bir araştırmadır. Bu araştırmanın çalışma grubunu, ilkokulda öğrenim gören 208 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca, araştırmada çalışma grubu belirlenirken hem il merkezindeki hem ilçe merkezindeki hem de köylerdeki okullarda öğrenim gören kız ve erkek öğrenciler tercih edilerek çeşitleme-yer örneklemesi yapılmıştır. Bu çalışmada, öğrencilerin sınav türü tercihlerini belirlemek için "Sınav Türü Tercih Anketi” ve öğrencilerin sınav türlerine ilişkin tercihlerinin nedenlerini ortaya çıkarmak için “Görüşme Formu” kullAnilmıştır. Veri toplama araçları araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Araştırmada, verilerin toplanmasında nicel ve nitel araştırma teknikleri kullAnilmıştır. Nicel veri toplama aracı olan "Sınav Türü Tercih Anketi” katılımcılara dağıtılarak araştırmacının gözetiminde cevaplanması sağlanmıştır. Öğrencilerinçok veaz tercih ettikleri sınav türlerine ilişkin görüşlerini belirlemek için katılımcılara “Bu sınav türünü neden daha çok tercih ediyorsunuz?” ve “Bu sınav türünü neden daha az tercih ediyorsunuz?” soruları sorularak verilen cevaplar kayıt altına alınmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde karma yöntem kullAnilmıştır. Araştırmada, ulaşılan verileri analiz etmek için frekans, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) testi kullAnilmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmeden elde edilen nitel verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullAnilmıştır. Araştırmanın Bulguları: Araştırmada, öğrencilerin %70,67’sinin çoktan seçmeli test türünde yapılan sınavları, %13,46’sının doğru-yanlış test türündeki sınavları, %8,17’sinin kısa cevaplı test türündeki sınavları, %4,81’inin eşleştirmeli test türündeki sınavları ve %2,88’inin ise yazılı yoklama türünden sınavları tercih ettikleri tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre öğrenciler tarafındançok tercih edilen sınav türünün çoktan seçmeli testler olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerle yapılan görüşmelerde, öğrencilerin çoktan seçmeli testleri tercih etme eğiliminde oldukları belirlenmiştir. Araştırmada, öğrenciler tarafından tercih edilen sınav türü ile öğrencilerin cinsiyetleri ve okulun bulunduğu yerleşim yeri değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığı belirlenmiştir. Yapılan görüşmelerden, öğrencilerin çoktan seçmeli testleri daha çok kolay olmalarından, cevapları tahmin etmeye olanak sağlamalarından, cevaplarının kesin olmasından, değerlendirmenin öğretmen müdahalesine kapalı olmasından, ülkede yapılan yerel ve merkezi sınavlarda çok sık kullAnilıyor olmasından dolayı tercih ettikleri; yazılı yoklamaların ise çok yazma gerektirmesinden, cevapların kesin olmamasından, değerlendirme aşamasında öğretmen etkisine açık olmasından, yaygın olarak kullAnilmıyor olmasından dolayı öğrenciler tarafından fazla tercih edilmediği tespit edilmiştir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırmada, öğrencilerinfazla çoktan seçmeli test türündeki sınavları,az ise yazılı yoklama türündeki sınavları tercih ettikleri; tercih edilen sınav türü ile öğrencilerin cinsiyetleri ve okulun bulunduğu yerleşim yeri arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan çalışmada, öğrencilerin sınav türü tercihleri üzerinde öğretmenlerin ve merkezi sınavların önemli oranda etkili olduğu söylenebilir. Öğretmenlerin portfolyo, performans değerlendirme, proje, öz değerlendirme, akran değerlendirme, gözlem, görüşme, kavram haritaları, yapılandırılmış grid, tAnilayıcı dallanmış ağaç gibi ölçme ve değerlendirme tekniklerini az kullanmalarının ve buna karşın çoktan seçmeli test, doğru-yanlış test, kısa cevaplı test, eşleştirmeli test ve yazılı yoklama gibi geleneksel ölçme ve değerlendirme tekniklerini çok sık kullanmalarının öğrencilerin sınav türü tercihleri üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitelikli bir ölçme-değerlendirme etkinliği için, sınav türü belirlenirken öğrenenler bireysel farklılıkları, deneyimleri, bireysel gereksinimleri ve tercihleri de dikkate alınmalıdır. Ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan sınavların şekli ve önemi göz ardı edilmeden, öğrencilerin bireysel farklılıkları da dikkate alınarak sınav çeşitliliği sağlanmalıdır. Sınavlar öğrencileri yargılamak için değil; akademik, sosyal ve kültürel gelişimlerini destekleyerek öğrencilere, velilere ve öğretmenlere yol gösterecek bir faaliyet olarak yapılmalıdır. Sınavlar, sadece iyi bir okul kazanmak için değil; bireyde var olan gizil güçlerin, yeteneklerin, kapasitenin ortaya çıkarılması, kullAnilması ve geliştirilmesi amacıyla da yapılmalıdır. Okullarda sadece akademik başarıyı ölçen sınavlar değil; hem öğrencilerin öz güvenlerini ve öz denetimlerini geliştirecek hem de onlara öğrenmeyi öğrenmenin yollarını açacak öz değerlendirme, akran değerlendirme ve grup değerlendirmeleri de yapılmalıdır. Sınav türü tercihleriyle ilgili olarak, farklı değişkenlerin kullAnildığı başka çalışmalar da yapılmalıdır.

Keywords: