Özet:

Hadis rivâyetinde bulunan ve sika kabul edilen bazı râvîlerin, ömürlerinin sonlarına doğru geçirdikleri rahatsızlıklardan dolayı rivâyetleri tenkid edilmiştir. Bu rahatsızlıklardan biri sayılan ve zabt kusurlarından kesretu’l-ğalat (hata) ve sûu’l-hıfzla yakından ilintili olan “ihtilât”, hadis râvîsinin yaşlanma veya aniden bir felaketle karşılaşmasından dolayı hafıza bozukluğuna uğraması neticesinde rivâyetlerini birbirine karıştırması demektir. Söz konusu rahatsızlığı geçiren râvîlerin rivâyetleri, bazı şartlar dâhilinde kabul edilmişken bu şartları haiz olamayanların rivâyetleri ise ya reddedilmiş ya da temkinli davranılarak haklarında herhangi bir hüküm verilmeden tevakkuf edilmiştir. Araştırma konumuz olan Basralı râvîlerden bazıları, hadis münekkitlerince tevsik edildiği halde ömürlerinin sonlarına doğru ihtilâta uğramış ve rivâyetleri tartışılır hale gelmiştir. Yaptığımız incelemeler neticesinde Basra’da ihtilâta uğraması sonucunda muhtelit diye cerh edilen râvîlerin rahatsızlık tarihleri tespit edilmiştir. Rahatsızlık tarihleri tespit edilen muhtelitlerin hadis rivayetindeki ehliyet durumları ve rivâyetleri hakkında değerlendirmelerde bulunulmuştur. Ayrıca râvîlerimizin yaşadığı belde olan Basra tarihi hakkında bilgi verilip ilk üç asırda Basra’da hadis ilminin gelişimine kısaca değinilmiştir

Anahtar Kelimeler: