Özet:

Hüseyin Cemil Meriç, felsefe, sosyoloji, tarih konuları dâhil sosyal bilimlerin birçok alanında araştırmalar yapmış, yazılar kaleme almış bir düşünce adamı ise de 13 eseri, çevirileri, dile ve edebiyata dair deneme yazılarıyla Türk edebiyatının önemli şahsiyetlerindendir. Oksidentalizm, oryantalist değerlendirmelere, özellikle İslam dünyası ve nispeten diğer Asya ülkelerinden Hristiyan Avrupa’ya karşı yapılan sistematik, bilimsel yorumlamaların ve tespitlerin tümü için kullanılmaya başlanmış yeni bir terimdir. Batılılaşma, en çok çağdaşlık, modernizm kavramları ile teknoloji ve bilim olguları üzerinden tartışılmıştır. Osmanlı devleti kurulduğu günden itibaren (Yavuz Sultan Selim Dönemi istisna) genellikle coğrafyasının batısına doğru ilerleyip gelişmiştir. Viyana seferinden arzulanan netice elde edilemeyince psikolojik üstünlük Avrupa devletlerine geçmiş, Osmanlı’nın görkemli gücü zamanla zayıflamaya başlamıştır. Bu durum zamanla Askeri ve teknolojik üstünlüğe, akabinde kültürel üstünlüğe dönüşmüştür. Osmanlı aydınları gerilemeyi durdurmak için kendilerince çözümlemeler ve önerilerde bulunmuşlardır. Batılılaşma, çağdaşlaşma ve modernleşme ile aynı şey olarak algılanmıştır. Batılılaşma ve çağdaşlaşma ile ilgili her bir uygulama gerçekleştiği andan itibaren dönemin aydınlarınca tartışılmış ve oldukça etki yaratmıştır. Yaklaşık 200 yıl boyunca hemen hemen her aydın lehte veya aleyhte değerlendirmelerde bulunmuştur. Üzerine düşünülmüş, popüler mevzulardan biri hâline gelmiştir. Bu çalışmada oksidentalizmin en önemli kavramları olan Batı, Batılılaşma, çağdaşlaşma, Doğu ve Batının karşılaştırılması ve aydınların tutumunu odağına alarak Cemil Meriç’in özgün düşünceleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: