Abstract:

Gildirli Formasyonu Adana Havzas›’ndaki Neojen yafll› en eski kaya birimidir ve bölgesel olarak genifl yay›l›m gösteren Erken Miyosen denizel transgresyonundan önce geliflmifltir. Kaba taneli k›rm›z› renkli katmanlar bu genifl çana¤›n erken dönem dolgusunun sebepleri hakk›nda önemli ipuçlar› sa¤lar, zira Gildirli Formasyonu sedimanlar› Paleozoyik ve Mesozoyik yafll› temel kayalar› üzerinde aç›lm›fl olan eski topografyay› doldurmaktad›r. Gildirli Formasyonu’nu üzerinde yap›lan ayr›nt›l› çal›flmalar farkl› kaynaklardan beslenen en az iki alüvyon yelpazesinin varl›¤›n› göstermektedir. Gildirli civar›nda yüzeyleyen kuzeydo¤u yelpazesi ofiyolitik melanj, Mezozoyik ve daha yafll› kireçtafllar›ndan türeyen malzemenin yüzeylendi¤i alandan beslenmektedir ve Gildirli Köyü ve civar›ndaki eski topografyan›n düzensizliklerini doldurur. Nergizlik alan›ndaki güneybat› yelpazesinde ise, tamam› kireçtafllar›ndan oluflan ve temeli oluflturan bir kaynak alandan türeyen moloz akmas› ve yayg› sellenmesi çak›ltafllar› hakimdir. Güneybat› yelpazesinin alt seviyeleri yaklafl›k D–B gidiflli (havzan›n kenar›na koflut) dik yamaçl› eski vadileri dolduran düzenli katmanl› karbonat çak›ltafllar›ndan oluflur, buna karfl›l›k yelpazenin üst k›s›mlar› daha çamurludur ve kanall› akarsu ve taflk›n ovas› özellikleri gösterir. Bu iki yelpaze farkl› kaynak alan karakteristikleri gösterir ve olas›l›kla tektonik olarak kontrol edilen yelpazeler aras›ndaki daha önceden var olan yayvan alanlar› doldurmaktad›r. Gildirli Formasyonu k›r›nt›l›lar›n› takip eden havza kenar›ndaki Alt–Orta Miyosen çökelleri k›smen eflyafll›, k›smen zamandan ba¤›ms›z fasiyes topluluklar›n›n bir mozayi¤ini oluflturur. Bu mozayi¤e esas olarak s›¤ denizel karakterli k›r›nt›l›-karbonat kar›fl›m› birim (Kaplankaya Formasyonu), resifal platform karbonat birimi (Karaisal› Formasyonu) ve kaba k›r›nt›l› denizalt› yelpaze sistemi (Cingöz Formasyonu) ile birlikte efl zamanl› derin denizel fleyler (Güvenç Formasyonu) dahildir. Karaisal› Formasyonu’nun kireçtafl› toplulu¤u bu alanda çökelme öncesi faylar›n varl›¤›n› gösteren karaya do¤ru t›rmanan bir depolanma örne¤i sunar ve öne¤imli (havzaya do¤ru e¤imli) geometrilere sahiptir. K›smen eflyafll› olan Cingöz Formasyonu denizalt› yelpazesinin bat› k›s›mlar›, Gildirli Formasyonu zaman› öncesinden beri süregelen eski vadinin oldu¤u alandan beslenmifltir. Bu vadiler havza kenar›na paralel uzan›rlar ve Gildirli Formasyonunun çökeliminden önce geliflen geniflleme tektoni¤i ile geliflmifl olabilirler. Bu nedenle Orta Miyosen yafll› denizalt› yelpazesinin bu k›sm›n›n gidifli, geometrisi ve yeri tektonik olarak oluflan Miyosen öncesi/Erken Miyosen paleomorfolojisi taraf›ndan kontrol ediliyor görünmektedir.

Keywords: