Özet:

İzmir İli, Foça İlçesine bağlı Kozbeyli Mahallesi’ , İzmir'i Yeni Foça ve Eski Foça'ya bağlayan iki ayrı ana yol ara­sında kalan bölgede, Şaphane Dağı'nın Gencerlik Körfezi'ne bakan yamacında bulunmaktadır. Yörenin tarihçesine dair yeterli bilgi bulunmamakla birlikte, ilk yerleşim tarihinin 500 yıl kadar önceye dayandığı ve Kuzubeyi adındaki bir derebeyi tarafından kurulduğu bilgisi çeşitli kaynaklarda yer almaktadır. Geleneksel dokuyu içine alan yerleşim, güneybatıya doğru yükselen eğimli bir arazi üzerine konumlanmış olup, batı yönünde yer alan orman bölgesiyle sınırlanmıştır. Kuzey ve güneydoğu yönlerinde ise yeni yapılaşmaların olduğu genişleme alanları bulunmaktadır. Yamacın alt kotunda yer alan köy meydanı ve çevresinde Osmanlı dönemi ve erken Cumhuriyet dönemine tarihlenen yapılar bulunmakta, orman sınırına dayanan üst kottaki bölgede ise yoğun olarak Sakız tipi evler ve kule ev tipleri bulunmaktadır. Foça Belediyesi, Foça Kaymakamlığı ve Gediz Üniversitesi arasında imzalanan protokol doğrultusunda, Kozbeyli Mahallesi'nin Koruma Amaçlı İmar Planı, Gediz Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü tarafından hazırlanmaktadır. Koruma Amaçlı İmar Planı'na altlık oluşturmak ve plan kararlarının verilmesine katkı sağlayacak verilerin toplanması amacıyla 2013 yılı temmuz ayında plan sınırları dahilindeki tüm parsellere ilişkin envanter çalışması yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında 26 adet tescilli, 180 adet geleneksel yapı ve 58 adet yeni yapı olmak üzere toplam 264 adet parsel için hazırlanan envanter fişleri doldurulmuştur. Parsel bazında yapılan envan­ter çalışmaları, dijital ortamda mevcut duruma göre yeniden düzenlenen hali hazır harita üzerine işlenerek analiz paftaları oluşturulmuş ve elde edilen veriler 30 Nisan 2014 tarihinde yapılan bilgilendirme toplantısında paydaşlara aktarılmıştır. Kozbeyli yerleşimi, çeşitli dönemlere ait farklı tipolojide yapıları bir arada bulundurması dolayısıyla, İzmir çevre­sindeki kırsal alanlar içerisinde ayrıcalıklı bir değere sahiptir. Son yıllarda özellikle yerli turistlerin hafta sonlarında uğrak noktası haline gelen mahallenin, yapılan envanter çalışmaları ile belgelendirilmesi ve elde edilen veriler doğ­rultusunda nitelikli ve sürdürülebilir bir kırsal alan koruma planlaması yapılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler: