Abstract:

Türk Kurtuluş Savaşı'nda başlayıp, cumhuriyetin ilanı ile sürdürülen ve 1925 tarihli dostluk antlaşması ile pekiştirilen Türk-Sovyet dostluğu, 1930'lu yılların ortalarına kadar pürüzsüz bir şekilde devam etmiştir. Fakat 1930'lu yılların başından itibaren değişen dünya şartlarına paralel olarak iki ülkenin öncelikleri de değişmiştir. Özellikle 1936 yılında imzalanan Montreux Boğazlar Rejimi ile başlayan ve II. Dünya Savaşı ile devam eden süreçte iki ülke arasında konvansiyonel Türk-Rus politikasına adeta geri dönüş yaşandı. Savaş sonrası Montreux Boğazlar Rejiminde değişiklik, Boğazlardan üs talep eden Sovyet notaları ile ilişkiler tam olarak çıkmaza girdi ve Türkiye’nin 1960'lı yıllara kadar dış politikasını temellendiren ve iç politikasını da yansıyan unsur, Sovyet dolayısı ile komünizm korkusu oldu. Bu korku, "sol" kelimesinin bile tehdit unsuru olacak derecede algılanması sonucunu doğurmuş ve basın başta olmak üzere bu ideolojiyi destekleyen yayınlara yasaklamalar getirilmiştir. 1940'lı ve 1950'li yıllarda komünist propagandası yapıldığı gerekçesi ile kitaplar, takvimler ve yayınlanan çeşitli türden metinlerin toplatılmasına dair çok sayıda karar alınmıştır. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, TBMM Arşivi, basın ve araştırma eserlerden yararlanılarak hazırlanan bu çalışma ile 1923-1960 yılları arasında Türkiye'nin SSCB ile olan ilişkilerine paralel olarak "komünizm" tehdidi algılaması ve bunun sonuçlarının ortaya konulması amaçlanmıştır.<

Keywords: