Özet:

Pek çok ülkede tarihi ve doğal çevreler zaman içerisinde sosyo-kültürel, ekonomik, politik etkenler doğrultusunda dönüşüme maruz bırakılmıştır. Mevcut kent dokusu içinde insanların uzun yıllar boyunca deneyimleyerek oluşturdukları ve kültürel yapılarının bir yansıması olan geleneksel konut dokularının, çeşitli dönemlerde ortaya çıkan farklı gereksinimler doğrultusunda ve yeni yapım tekniklerinin kullanımıyla hızla ve kontrolsüz bir biçimde dönüşmesi, kentsel sorunlara sebep olmuştur. Türkiye’de de bozulma sürecini tetikleyen en önemli unsur çok katlı konut yapılarının kentin mevcut dokusunu göz ardı ederek çoğalması olmuştur. Bu makalede çalışma alanı olarak seçilen İstanbul’da, 19. yüzyıldan itibaren inşa edilen çok katlı konutların yarattığı değişim analiz edilmekte, sosyal ve fiziksel çevre üzerindeki etkileri sorgulanmaktadır. Makalede yeni mimari anlayışın insan ve kent yaşamını dönüştürmesindeki hızı irdelenmekte ve günümüzde tüm kenti etkisi altına alan bu yapılaşmanın kent belleğine olan etkileri değerlendirlmektedir. Çağdaşlığın biçimsel bir ifadesi olduğu düşünülen çok katlı konutlar, yalnızca kent dokusunu değiştirmekle kalmamış, kullanıcıların yaşamlarını da derinden etkilemiştir. Çeşitli araştırmacılar, konutun bulunduğu yerden ayrı düşünülemeyeceğini, çevresiyle bir bütün olduğunu ifade etmektedir, ancak Türkiye’de konut ve çevre bütünlüğünün bulunduğu yaşam çevrelerine rastlamak giderek güçleşmektedir. Kitlesel üretim mantığında, ihtiyaç ve çıkarlar doğrultusunda hızla çoğalan ve kolektif yaşam biçimini barındıran yeni konut formları, değinilen sebeplerle günden güne bulunduğu çevreye yabancılaşmakta ve beton yığınları biçiminde kenti istila etmektedir. Modernleşme sürecinden en çok etkilenen bölgelerden olması ve diğer metropollere oranla farklı yapı tekniği ve formlarını bünyesinde barındırması dolayısıyla İstanbul bu çalışma için örnek olarak seçilmiştir. Bu makalede yeni mimari arayışların etkisiyle İstanbul’da 19. yüzyıldan itibaren giderek yükselen çok katlı konut formlarının insan yaşamını nasıl etkilediği, süregelen bu modern mimari anlayışın kentin mevcut dokusunu nasıl değiştirdiği ve günümüz kentindeki durum incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: