Abstract:

Töre; toplumsal hayatı önemli ölçüde etkileyen ve toplumsal hayatın düzenlenmesinde önemli yeri olan sözlü ve yazılı kurallar bütünüdür. Bir toplulukta, herhangi bir konuda uzun yıllar süregelen ve tüm toplumlum tarafından benimsenen kuralların tamamı, görenekler, âdetlerdir. Toplumun ve bireyin hayatını bazen önemli ölçüde etkileyen töre, toplumdaki düzen, birliktelik ve sağlıklı ilişkilerin kurulmasını sağlayan önemli bir faktördür. Göçebe eski Türk devletlerinde toplumsal hayat, töreler tarafından düzenlenirdi. Geleneksel ve göçebe bir hayatın egemen olması sözlü kurallar bütünü olan törelerin, toplum işleyişinde büyük söz sahibi olmasını sağlamıştır. Yerleşik hayat, devasa yerleşim yerlerinin inşası ve gelişen teknoloji ile beraber, töreler giderek toplumsal hayat ve bireyler üzerindeki etkisini (egemenliğini) kaybetmiş, yok olmaya yüz tutmuştur. Törelerin, yazıya geçirilmemiş olması da unutulmasına neden olan başka bir faktördür. Eski Türk devlet geleneğinin dayandığı anayasa, töredir. Töre, Türk kağanlarının milletine ve devletine egemen kıldıkları kanunların toplamıdır. İslamiyet’ten önceki dönemde Orta Asya Türk devlet ve topluluklarında, töre hukuku ile töre hukuku kökenli kanunlara dayalı siyasi-sosyal bir düzen yürürlükte bulunmuş, devletin düzeni ve toplumun maddi-manevi kültür değerleri bu düzen çerçevesinde şekillenmiştir. Eski Türk hukukunun geleneksel kültür kökenli olması neticesinde ise Türk milletine has bir hukuk kodu ortaya çıkmıştır ki bu hukuk kodu ‘’töre’’dir ve töre, eski Türk devlet yönetme geleneğinin iskeleti konumundadır. Bilineneski Türkçe metinlerde ‘’törü’’ olarak geçen ve sonraları töre-türe biçimlerine girdiği görülen ‘töre’’, eski Türk toplumlarında bugünkü manasıyla ‘’hukuk’’ demekti. Tarihçi kişiliğiyle tanınan Atsız, eserlerinde toplumsal birtakım törelere yer verdiği gibi, Türk devlet yönetimiyle ilgili törelere de yer vermiştir. Çalışmamızda Hüseyin Nihal Atsız’ın “Bozkurtların Ölümü” adlı romanında töreye dair unsurlar açıklanarak Türk Töresinin esasları ortaya konulacaktır.

Keywords: