Özet:

Bu makalenin amacı, tarihsel ve güncel gelişmeleri dikkate alarak Türkiye ile Rusya arasındaki bir yandan devamlılık ve değişim öte yandan da işbirliği ve çatışmayı analiz etmektir. Makalede, iki ülke arasındaki ilişkilerin niteliği konusunda bir sonuca varmak için sadece son dönemde gelişen bazı işbirliği noktalarını dikkate almanın yanıltıcı olacağı öne sürülmektedir. Kaldı ki makalede de örnek olarak daha geniş bir şekilde ele alındığı üzere, son dönem Suriye üzerinde iki ülkenin politikalarında işbirliğinin belli bir sınırı olduğu da açıktır. Bu yüzden, Türkiye’nin Rusya ile ilişkilerini analize yönelik her tür girişim, konjonktürel gelişmeler yanında tarihini ele almak zorundadır. Çünkü her iki ulusun da hafızalarına kazınmış ontolojik kaygılar yaratan bu ilişkilerin tarihi, Rusların Avrasya’da bir etnik grup olarak ortaya çıkmasına kadar uzanır. Bu yüzden, oldukça uzun bir tarihin doğurduğu ve her iki ülkenin yüzyıllardır sahip olduğu karşılıklı ontolojik kaygılar göz ardı edilerek bu ilişkiler analiz edilemez. Avrasya’da bir Rus kimlik ve devletinin kuruluşu ve yükselişi, aynı bölgedeki Türklerin ya da Türki toplulukların gerilemesiyle ancak mümkün hale gelmiştir. Avrasya’da hegemonyanın esas olarak bu iki topluluk arasında el değiştirdiği de bilinmektedir. Bu sürecin bir uzantısı olarak, her iki toplumun ulusal kimlik inşasında değişen oranlarda biri diğerinin ötekisi olarak ciddi bir rol oynamış; ancak Rusların genel olarak büyük Türk coğrafyasında özel olarak da Osmanlı coğrafyasında Türkler aleyhine toprak kazanımı üzerine kurulu yayılmacı politikalarının bir ürünü olan yüzyıllarca süren çatışma ve savaşlar bugünün Türkiye’sinde de varlığını sürdüren derin ontolojik kaygılar yaratmıştır. Bu ontolojik kaygılar Rusya ve Türkiye arasında işbirliğini zorlaştıran ve çatışma potansiyelini barındıran birer faktör olarak ilişkilerin analizinde tarihsel arkaplan ile birlikte mutlaka dikkate alınması gereken önemli bir fenomen, tartışılması gereken ciddi bir konudur.

Anahtar Kelimeler: