Özet:

Fıkhi meselelerdeki delil, o meselerin ruhu ve nefesidir. Çünkü fıkıh; nazar/istidlal/fikir yürütme ile kavranmaktadır. Şeri hükümleri tam anlamıyla bilmeyi sağlayacak akıl yürütme, ancak istidlale dayanmalıdır. İstidlâl talep edilene (hükme) götüren şeydir. Fıkıh meselelerindeki temellendirme; meselelerin asıllarını açıklayan deliller aracılığıyla fıkhi meselelerdeki görüş ve fetvaları delillerine dayandırmak ve bunların şer‘i kaynaklarını açıklamaktır. Meseleleri delillere dayandırma fıkhın ve fıkıh esasının özüdür. Şer‘i hükümleri istinbât eden alim bu hükümlerin delillerini bilmediği sürece ona alim denilmez. Çünkü fıkıh, şer‘î ameli hükümleri tafsili delillerinden öğrenmektir. Tüm bunlara binaen her mezhep içinde mezhep imamlarının birçok sebepten dolayı gerekçelendirmedikleri bazı hükümleri daha sonra gerekçelendiren ve delilillerine dayandıran büyük alimler ortaya çıkmıştır. Böyle yapan alimlerden biri de İbn Abdilber’dir ki onun birçok eserinde fıkhi meseleleri delillerine dayandırmadaki yöntemi; meseleleri sağlam bir şekilde temellendirme, onlar için güçlü bir delil getirme ve onları iyi bir şekilde açıklama şeklinde olmaktadır. Bu çalışmada uygulamalı olarak fıkhî delilendirmenin önemini, bunun nasıl yapıldığını, konuya dair ibadet türünden ilmi uygulama örneklerini, buna dair meseleleri ve İbn Abdilber’in fıkhi temellendirme yönteminde öne çıkan yönlerinin en önemlilerini ortaya koyduk. Fürû mesellerinin delillerine ilhak edilmesi, bunların şer‘î delillere nasıl dayandırıldığının öğrenilmesi, talil ve kıyas ile İslam Hukuku’nun devamlı gelişmesi ve verimli olması için alan açılması; İslam hukukunun anlaşılması, gelişmesi, parlaması, elverişli olması; meydana gelen yeni mesellere cevap verilmesi; İslam hukukunun yolu, maksadı ve gayesininin dışına çıkmadan bu tür meselelere çözüm üretilmesi için fıkhi meseleleri delillerine dayandırma önem arz etmektedir. 

Anahtar Kelimeler: