Abstract:

Standart Türkçenin ünlü ve ünsüzlerinin nitelik ve nicelikleri hakkındaki bilgileri, 1999 ve 2000 yıllarında Trier Üniversitesinin modern fonetik lâboratuvarında yapmış olduğumuz deneyler sonucunda elde ettik. Söyleyiş ve akustik özellikleriyle tanımlanabilen ünlüler; (1) dilin bölümleri, (2) dudakların aldığı durum, (3) ağzın açıklığı ve (4) uzunluk-kısalık bakımlarından sınıflandırmaya tâbi tutulabilir ve bir ünlü dörtgeni vasıtasıyla tanıtılabilirler. Standart Türkçedeki ünlüler, akustik bakımdan kompakt, diffus, gravis ve flat olarak adlandırılır. Ünsüzler ise; (1) ses yolu, (2) boğumlanma noktası ve (3) ton bakımlarından olmak üzere, en az üç ana başlık altında toplanabilir. Ünsüzleri oluşturan hava akımı; ses telleri, yutak, ağız ve burun boşluklarında oluşan ve ses yolu olarak adlandırılan bölgede birtakım farklı özellikler kazanır. Ses yolunda ünsüzlerin oluşumunu sağlayan organların birbirlerine en çok yaklaştıkları yer, boğumlanma noktasını ifade eder. Ses telleri ise, tonlu ve tonsuz ünsüzlerin oluşumunu sağlayan önemli bir organdır. Ünlüler tonlu oldukları için, ton bakımından sınıflandırma sadece ünsüzlerde yapılır.

Keywords: