Özet:

Sigmund Freud, ruhsal süreçleri ve bireyin ruhsal dünyasını İd-Ben-Üstben sınıflaması üzerinden ele alırken, aynı zamanda bu kavramsallaştırmadan hareketle bireyin toplumsallaşma sürecini de gözler önüne sermeye çalışır. Bu bağlamda Freud, geliştirmiş olduğu psikanalizi sadece bireyin ruhsal süreçlerini açıklayan bir kuram olmaktan çıkartıp, onu toplumu ve uygarlığı anlama ve açıklamada etkin bir kuram haline getirir. Freud’un insan doğasına ve uygarlığa dair tespitleri, Thomas Hobbes’un insan doğası ve uygarlık düşüncesiyle ortak noktalar taşımaktadır. Hobbes, modern felsefede klasik politika yapma tarzından kopuşu temsil eden en önemli düşünürdür. Hobbes, ahlaki ile politik olan arasında ayrım yaparak, ahlaki alanın kavramları olan iyi, erdem gibi referansları politik olanın dışına taşımıştır. Diğer yandan insanı doğası gereği toplumsal olma özelliğini ters yüz ederek toplumsal alanı sonradan kurulan insanlar arası ilişki olarak temellendirir. Bu noktada Hobbes, doğal ve toplumsal olan arasındaki ayrım yaparak, doğal durumdan toplumsal duruma geçişi ifade eden sözleşme mefhumunun mucidi ve ilk temsilcisidir. Hobbes’un toplumsal durum ve sözleşme düşüncesi belli bir insan doğası kabulüne dayanır. Kabul edilen bu insan doğası,  insanı sadece bilinçli bir varlık olarak ele alan felsefi geleneğin aksine, arzuları ve içgüdüleri olan bir varlık olarak ele almamıza imkan verir. Bu noktada Hobbes’un insan doğası ve bu insan doğasını bastırmak ya da kontrol altına almak için tesis edilen toplumsal alan ile Freud’un bilinç-bilinçdışı ve İd-Ben-Üstben sınıflandırması arasında bir analoji kurulabilir. Bu çalışmanın amacı Freud ve Hobbes’un insan doğasına ve bu insan doğasından hareketle yaptıkları uygarlık analizini karşılaştırmaktır. Bu karşılaştırmada amaç Freud’un Metapsikoloji ve Uygarlığın Huzursuzluğu eserlerinde ele aldığı analizlerden hareketle, Hobbes’un sözleşme kavramı etrafında dönen siyasal düşüncesini değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler: