Özet:

Engellilik, tarihsel süreç içerisinde her dönemde üzerine araştırmalar yapılan bir alan olarak karşımıza çıkmıştır. Özellikle engelli bireylerin yaşamış oldukları problemleri konu edinen araştırmaların sayısı oldukça fazladır. Engelli bireyler dışında toplumsal yaşamdan soyutlanan ve ayrımcılığa maruz kalan bir başka grup ise kadınlardır. Engelli bireyler gibi kadınlar da ayrımcılık nedeniyle toplumsal yaşamdan uzaklaşmışlardır. Konuyla ilgili literatür incelemesinde çoğunlukla bu iki grubun yalnız birinin maruz kaldığı ayrımcılığı konu edinen araştırmaların sayısının fazla olduğu görülmektedir. Ancak hem kadın hem de engelli bireyler, tek bir ayrımcılık yerine çok yönlü ayrımcılığa maruz kalmaktadır. Bu sebeple engelli kadınların maruz kaldıkları ayrımcılıkları kuramsal bir çerçeveyle inceleyerek engelli kadın ayrımcılığına sosyolojik bir bakış açısı getirmek, yapılan araştırmanın temel amacıdır. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak hazırlanan çalışmanın diğer bir amacı ise ortopedik engelli kadınların toplumsal cinsiyetten kaynaklı yaşadıkları ayrımcılıkların ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada engelli nüfüsun fazla olduğu bir nüfus üzerinde çalışmak hedeflendiğinden, Türkiye’de engelli nüfusunun en fazla olduğu 21. il durumundaki Zonguldak ili, araştırmanın çalışma evreni olarak belirlenmiştir. Örneklemin ulaşılması zor bir grup olması nedeniyle amaca yönelik örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen 15 ortopedik engelli kadın araştırmaya katılmıştır. Araştırmada yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve verilerin analizinde betimsel analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Veriler engelli kadınların birey, sosyal yaşama katılma, mesleki, ev kadınlığı, annelik, eş olma ve akrabalık rolü ile şiddete maruz kalma durumları başlıkları altında yorumlanmıştır. Çalışmada engelli kadınların günlük ihtiyaçlarının karşılanmasında sorunlar yaşadığı, eğitim hayatında aileleri ve yakın çevrelerinden engellemelerle karşılaştıkları saptanmıştır. Çalışma yaşamında işverenler başta olmak üzere aileleri ve yakın çevreleri tarafından engelli olmaları nedeniyle sorunlarla karşılaşan engelli kadınların evlilik kararı alma noktasında ise iyi bir eş ve anne olamayacaklarının düşünülmesi nedeniyle evlenmelerine ve çocuk sahibi olmalarına karşı çıkıldığı belirlenmiştir. Son olarak katılımcıların ev işlerinin yerine getirilmesinde eşlerinden destek alamadıkları, bu işleri engelleri nedeniyle yapamadıkları durumlarda eşleri ile şiddete ve boşanmaya varan sorunlar yaşadıkları ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: