Özet:

Divan edebiyatında şehr-engiz, bilâdiye (belde-nâme), tarifnâme, şehir mersiyesi, mesâir, sâhil-nâme, şehir tasvirlerinin yapıldığı gazel ve kasideler gibi şehir konusunu işleyen birçok tür gelişmiş ancak bunların içinde şehr-engizler hepsinden çok yaygınlık kazanmıştır. Edebiyatımızda bunların dışında, özel olarak adlandırılmayan, ancak şehirleri konu alan başka şiirler de vardır. İçerikleri dikkate alındığında bu şiirlerin saydığımız türlerle önemli benzerliklerinin olduğu görülmektedir. 16. asırda yaşayan Vücûdî’nin Şâhid-i Ma‘nâ adlı mesnevisinde Budin şehrinin tasvir edildiği “Der-Vasf-ı Budun” başlıklı bölüm bu türden şiirlere örnek teşkil etmektedir. Vücûdî, Şâhid-i Ma‘nâ’yı 1594’te bizzat katıldığı Yanıkkale’nin fethinin hemen akabinde yazmış dinî-tasavvufî didaktik bir mesnevi olan eserine fetihten sonra kışı geçirmek için gittiği Budin’i anlatan bir de bölüm eklemiştir. 42 beyitlik bu bölümde kaplıca-hamamlarıyla tanınan Budin’in havuzları, kalesi, bağları, Tuna Nehri, Peşte bölgesi gibi öne çıkan yerleri övülerek tasvir edilmiştir. Bir şehrin öne çıkan güzellikleri anlatıldığı için söz konusu bölüm her ne kadar “şehr-engiz” başlığını taşımasa da içerik olarak şehr-engiz özelliği göstermektedir. Çalışmamızda Şâhid-i Ma‘nâ’nın “Der-Vasf-ı Budun” başlıklı bölümünün tenkitli metniyle muhteva ve şekil hususiyetleri hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: