Abstract:

Bu çalışmada Kazakların yaşama tarihi, o tarihsel süreçte yaşanılan olayların “Kambar Batır” destanında yansıma özellikleri incelenmiştir. Kazak folklorunda Kambar batır destanın hangi dönemde yer aldığı ve bunun üzerine araştırma yapan bilginlerin eserleri üzerine analiz edilmiştir. Ayrıca, Kambar’ın hangi soydan geldiğine dair farklı görüşlerin oluşma sebepleri de açıklanmıştır. Makale yazarı, “Kambar’ı Uak soyunun atası” denilmiş secere verileri ile destanda yer alan olaylar hakkında verilere önem gösterilmiştir. Söz konusu olan bu destanda Arğın kelimesinin genellik anlamını taşıyan birleşik soyun adı olduğunu ıspatlar. El yazması koleksiyonlarında korunan “Kambar batyr” eposunun çok sayıda versiyonunu analiz etmek üzere, eposun esas versiyonun hikaye çizgisi farklı olmadığını göstermektedir. Tüm versiyonu için, baş karakterin olgun bir kahraman olarak tanımlanması aittır. Destan versiyonlarında, batırın mucizevi doğumu motivi rastlanmamıştır. Sadece Divaev versiyonunda, mucizevi doğum motivi ile biografik motifler izlenir. Düşmanın işgali hakkında duymuş üzere Kambar batır, avcılık ederek doksan evli köyün yemeğini hallettikten sonra, uzun bir yolculuğa çıkıyordur . Destan halkın geçtiği gerçek bir tarihsel, siyasi sosyal olayların görünümüdür. Destanın tarihsel esası belirsiz olduğundan kahramanın tarihsel prototipinin belirlenmesinin zor olduğu söz olur. Kambar Batır adının mifolojik temeli üzerinde durur bazen bir avcı-nişancı olduğu, bazen de Noğay kahramanı Şora ile, Kırgız kahramanı Manas ile noğaylıların zamanında yaşadığı söyleniyordur. Bu, söz konusu olan destanın çok yönlülüğünü veya çok katmanlı olduğu ıspatlayacaktır. Kambar Batır karakterinde ideal kahramanın tipolojik özellikleri izlenir. Sonuç olarak, “Kambar Batır” destanı, eski hikaye çizgilerini almış olup, tüm ülkenin güvenliği olmasına önem verilen tarihsel süreçlerde tekrar söylenmiş epik bir destan olduğu kanıtlanmıştır. 

Keywords: