Özet:

Osmanlı İmparatorluğunun milliyetçilik akımı nedeniyle parçalanmaya başladığı süreçte, bu parçalanmayı önlemek amacıyla, Osmanlıcılar, İslamcılar ve Türkçüler arasında fikir tartışmaları yaşanmıştır. Bu çalışmanın konusu; Türkçülük ideolojisinin yayın organı olan Türk Yurdu Dergisinin 1911-1918 yılları arasındaki yayın döneminde, milli kimlik unsurlarından mefkure üzerine yapılan tartışmalardır. Bu kavramla ilgili olarak Dergi’de düşüncelerini aktaran yazarların metinleri incelenmiştir. Toplamda 23 düşünürün/aydının 60 adet makale/metni değerlendirmeye tabi tutulmuştur.   Türk Yurdu’nda bu dönemde yazan aydınlara göre İmparatorluğun kurtuluşu Türklerin birliğine dayanmaktadır. Türkler, mefkure sahibi olmadıkları ve milli kimliklerine sahip çıkmadıkları için “birbirlerinden ayrı, dağınık, habersiz ve perişan bir halde yaşamaktadırlar”. Bu olumsuzluğu ortadan kaldırmak için Türklere milli bilinç verilmeli ve milli kimlik sahibi olmaları sağlanmalıdır. Rusya coğrafyasından gelen Türk yazarlar mefkure olarak ilk Sayıdan itibaren Rusya coğrafyasındaki Türklerin kurtuluşunu da hesaba katarak “bütün Türklerin” birlikteliğini savunurken, Osmanlı topraklarında yaşayan Türk yazarlar ise imparatorluğun dağılmasını önlemek amacıyla başlangıçta Osmanlı topraklarında yaşayan Türklerin ve Türk olmayan müslümanların birlikteliğini savunmuşlardır. Rusya göçmenleri Türklerin kurtuluşu için imparatorluğu bir araç olarak görürken, Osmanlı Türkleri İmparatorluğun kurtuluşu için Türklerin birlikteliğini bir araç olarak görmüşlerdir.   Mefkureyle ilgili fikir tartışmalarında Dergi’de görüş belirten aydınların İslamcılarla sert tartışmalar yaşadıkları; ancak bu yazarların İslam’a karşı olmadıkları, çağın milliyetçilik çağı olduğunu ifade ile amaçlarının çağdaş bir İslam Türklüğü yaratmak olduğunu ifade ettikleri görüşmüştür. Mefkure unsuru üzerine yapılan tartışmalarda Balkan ve I. Dünya Savaşlarının büyük etkisinin olduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: