Özet:

Baharat ve uçucu yağ sanayi için ekonomik önemi bulunan İstanbul kekiği (Origanum vulgare L. subsp. hirtum) ülkemizde çoğunlukla doğadan temin edilmektedir. Doğada populasyon halinde bulunan bitkilerde özellikle kalite açısından büyük bir varyasyon söz konusudur. İstenen kalitede homojen ürüne ulaşabilmek ve doğaya bağımlılığı azaltmak için bitkinin kültüre alınması ve ıslahının yapılması gereklidir. Bu çalışma 2003-2004 yılları arasında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında İstanbul kekiği (Origanum vulgare L. subsp. hirtum) bitkisinde farklı populasyonlardan örneklenen bitkilerin verim ve kalite özelliklerini belirlemek amacıyla 2 yıl süre ile yürütülmüştür. 3 ilde (Balıkesir, Bursa, Çanakkale) 10 farklı lokasyondan tohum temin edilerek yetiştirilen bitkilerde kalitenin populasyona ve biçim zamanına göre (çiçeklenme öncesi, çiçeklenme başlangıcı, tam çiçeklenme) değişimleri araştırılmıştır. Ayrıca populasyonların kendi içlerinde kemotipik varyasyon olup olmadığı da tek bitkiler seçilerek incelenmiştir. Populasyon içi tek bitki değerlendirmelerinde uçucu yağ oranı %3.2-6.5, uçucu yağda timol oranı %0.2 ile 82.3, karvakrol oranı ise %1.9 ile 88.6 arasında değişim göstermiştir. Populasyonlar içi değerlendirmede 10 populasyonun 3’ünde kemotipik yapısı farklı bitkiler gözlenmiştir. Ölçülen karakterler açısından farklı biçim zamanlarının ve farklı populasyonların İstanbul kekiği (Origanum vulgare L. subsp. hirtum) bitkisinin verim ve kalitesi üzerine etkisi istatistiki açıdan önemli bulunmuştur. En yüksek drog yaprak verimi 380.7 kg/da ile 9 no’ lu populasyondan ve 2004 yılı tam çiçeklenme biçiminde, en yüksek uçucu yağ oranı ise %6.192 ile 5 no’ lu populasyondan 2004 yılı tam çiçeklenme biçiminde elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: