Özet:

Ebû Bekr ‘Abdulkâhir b. ‘Abdirrahmân b. Muhammed el-Curcânî’nin nahiv ilmi alanında kaleme almış olduğu el-‘Avâmilu’l-mi’e adlı eseri, Arap gramerine dair yazılmış en eski eserlerdendir. Zamanla medrese geleneğindeki yeri daha da belirginleşen bu eser, telif edildiği günden bu yana birçok dilcinin dikkatini üzerine çekerek onlarca şerh, haşiye ve ta‘like konu olmayı başarabilmiş ender eserler kategorisinde yer almaktadır. Aynı zamanda bazı dilcilerin Arap dili eğitimine yeni başlayan talebelere i‘râb hakkında bir takım bilgiler vermek ve bu alandaki bilgilerini daha da geliştirmek adına ilgili eserin metnini terkîb açısından ele aldıkları bilinmektedir. Bu amaç çerçevesinde kaleme aldıkları eserleriyle meşhur olan dilciler arasında ‘Alî eş-Şeyhânî ve Yûnus el-Erkatinî de önemli bir yer edinmektedir. Özellikle el-Erkatinî’nin eseri, gerek orijinal şekliyle gerekse de Arapça tercümesiyle yazıldığı günden bu yana Türkiye’de bulunan medreselerde eğitim gören talebelere okutulmakta ve ezberletilmektedir. Söz konusu eserin kısa zamanda medrese ders müfredatına yerleşmesindeki en büyük etken ilim ehlinin takdirini kazanarak ilgili alanda kendisini kabul ettirmesidir. Bu çalışmada her iki dilci tarafından da kaleme alınan terkîb adlı eserler esas alınarak gerekli incelemelerde bulunulmuş ve son olarak da mukayeseleri yapılmıştır. Bu bağlamda yapılan mukayese neticesinde her iki eser arasında var olan ortak ve farklı yönler dikkatli bir şekilde tespit edilerek alanla ilgili araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: