Özet:

Bu makale Şemseddin Sami’nin Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat adlı romanını trajik olay örgüsü açısından incelemektedir. Bir trajedide trajik etkiyi sağlayan en önemli öge olay örgüsüdür ve yazar trajik etkiyi olayları belli bir düzende sıralayarak elde eder. Ondokuzuncu yüzyıl Osmanlı-Türk romanlarını yapı açısından incelediğimizde bu eserlerin bir bölümünde trajik olay örgüsünün kullanıldığını görürüz. Bu açıdan bakıldığında Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat’ın ayrıcalıklı bir konumu vardır. Bu eser trajik olay örgüsünün bütün özelliklerini ihtiva ettiği için Osmanlı-Türk romanları için bir prototip olarak görülebilir. Trajedi bir amaç uğruna başkaldıran veya hatalı bir tercih yapan karakterlerin anlatısıdır. Kahraman bir karar verir ve bu kararın sonuçlarıyla adım adım yüzleşir. Yani trajik öykü bir çatışma üzerine kuruludur; öykü geliştikçe bu çatışma bir çözüme kavuşur. Bu çözüm, ya ölümlere yol açar ya da kişiler bir facianın eşiğinden son anda döner. Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat görücü usulü evliliğe karşı aşk evliliğini savunur; geçmişte yapılan bir hatanın ağır sonuçlarını gözler önüne serer ve bu çatışmaları birbirine zıt iki sonla çözümler. İlkinde kahramanlar ölümün eşiğinden dönerken diğerinde ölürler. Böylelikle roman trajik olay örgüsünün karşıt yönlerini bünyesinde toplamış olur.

Anahtar Kelimeler: