Özet:

Edvar adı verilen Türkçe müzik teorisi kitapları Türk müzikolojisinin önemli kaynaklarındandır. Bazı müzikologlar, Türk müziği tarihinde Türkçe müzik teorisi Anadolu Edvarları’nın özel bir yerinin var olduğunu kabul ederler. Bu makale sistematik müzikoloji yöntemiyle Anadolu edvarları ekolünden bir edvar yazmasının incelemesini amaçlamıştır. Edvar yazması İstanbul Atatürk kitaplığı, Muallim Cevdet, nr. K442’da kayıtlıdır ve bu güne kadar yeterince incelenmemiştir. Makalede önce yazmanın dış ve iç tanıtımı yapıldı. Yazmanın özgün olup olmadığı tartışıldı. Eserin yazarının kim olduğu, nasıl adlandırıldı, ne zaman yazıldığı, eserin nüshaları, eserin kaynakları hakkında bilgiler verildi. Uygun tarafından yayınlanan Kadızade’nin nüshaları ile karşılaştırıldı. Eserin salt Kadızade nüshası olmadığı anlaşılmıştır. Sistematik yöntemle bu makale şu başlıklarla sunulmuştur: müziğin icadı, müzik mitolojisi, müzik biliminin değeri, makam sınıflandırması (makamlar, şubeler, avazeler, terkipler), perdeler, alfabetik sırayla makamların tanımları ve çalgı düzenleri (tanbur, kanun ve çenk gibi). Sınıflandırma işlemi çağdaş Türk müzikolojinin ihtiyacına göre yapıldı. Bulguların sonucunda, Mehmet Said’in bu kitaba yazar, Zeyl-i Risale-i Edvar-ı Kadızade (yani Kadızade’nin eseri olan Risale-i Edvar’a ilaveler) ise bu orijinal eserin adı olması uygun görülmüştür. Makalede açıklandığı gibi yazma 1775 tarihinde yazılmıştır, eserde on yedinci ve on sekizinci yüzyıllara ait iki tip müzik ekolü görülür. İçinde bulunan 93 makam arasında serrenkşuri adlı özgün bir makam vardır ve 23 makamın eski ve yeni ekole göre iki çeşit tanımını verir, usullerden söz edilmez. Eser aynı zamanda III. Selim döneminin müzik tarihi kaynaklarından biridir.  

Anahtar Kelimeler: