Abstract:

Antik dönemlerden beri entelektüellerin merakını celbeden bir olgu olan çeviri eylemine dair yapılan tarihsel araştırmalar ayrı bir öneme haizdir. Çünkü çeviri eyleminin tarihsel süreç içerisinde geçirdiği süreçleri izlemek, bir bakıma, çağdaş çeviri anlayışını şekillendiren olguların da izini sürmek anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, yapılan bu tarihsel yolculuğu salt çeviri odaklı düşünmek büyük oranda yanıltıcıdır. Zira tarih boyunca çeviriyle gerek kuramsal gerekse uygulama alanında uğraşmış hemen hemen her kişi, söz konusu edimle farklı bağlamlar dâhilinde uğraşmıştır. Hâl böyle olmakla beraber, çeviri kuramlarının tarih yazımında bu durum nedense ikinci plana itilmiştir. Gerçekten de, Çeviribilim’in tarih yazımında önemli konumlara sahip tarihsel isimler, yalnızca çeviri hakkında yazdıklarıyla anılmaktadır. Bu doğal bir sonuçtur. Bir bilim dalı—herhangi bir bilim dalı—tarihi, kendi bakış açısından mercek altına alır ve yazar. Ancak bundan daha fazlasını yapmak her zaman için mümkündür. Bu makale, Çeviribilim ve çeviri kuramlarının tarih yazımındaki başat isimlerden biri olan John Dryden üzerinedir. Çalışmanın ilk bölümünde, çeviri kuramları külliyatında adı, “motamot”, “açımlama” ve “taklit” kavramlarıyla birlikte anılan Dryden tarihselleştirilmiştir. Makalenin bu kısmında, Çeviribilim alanında Dryden’ın bu üç seçenek arasında bir orta yol olarak gördüğü açımlamayı tercih ettiğini belirterek sona eren tartışmaların yüzeyselliği sorgulanmaktadır. Restorasyon Dönemi’nin önde gelen oyun yazarlarından Dryden’ın, aynı zamanda çağınınönemli eleştirmenlerden biri olduğu gerçeğinden yola çıkarak, yazarın orta yol arayışının neşet ettiği tiyatro eserlerine, kuramsal yazılarına ve tragedya kavramıyla hesaplaşmasına odaklanan makalenin bir sonraki bölümündeyse, Dryden’ın Çeviribilim ve çeviri kuramlarının tarih yazımındaki yeri sorunsallaştırılmaktadır. Çalışmanın son kısmındaysa Dryden’ın, William Shakespeare’in Antonius ile Kleopatra’sı üzerinden kaleme aldığı Her şey Aşk İçin adlı oyunu üzerinde durulmakta ve makalenin bu bölümüne kadar yürütülen tarihsel tartışma ışığında, bahsi geçen eserin çağdaş çeviri kuramlarındaki yansımaları araştırılmaktadır

Keywords: