Abstract:

Nerdeyse 19. yüzyılın ortalarına kadar yaylak kışlak hayatı yaşayan Kazaklar ve Kırgızlar tüm zamanlar içinde gelenek ve örf adetlerine bağlı yaşayan bir Türk boyu olarak bilinirler. Bu geleneklerden en çok karşılaşanlardan biri de evlilikle ilgili olan törenlerdir. Geçiş dönemlerinden biri olan evlilik de diğer Türk boylarında olduğu gibi Kazaklar ve Kırgızlar için ata babalardan beri nesilden nesle devam eden bir gelenektir. Dolayısıyla Kazaklar ve Kırgızlarda da soyunun devamı için oğlunu ve kızını evlendirmek çok eskiden beri önemli gelenekler arasında yer alır. Diğer törenlerde olduğu gibi Kazaklar ve Kırgızlarda evlilik törenleri de çeşitli uygulamalarla, örf ve adetler ile desteklenir. Biz bu çalışmamızda Kazaklar ve Kırgızlar arasında asırlar boyunca devam eden, ancak 1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi’nden sonra sosyal hayatta olan değişimlerle beraber unutulan “kız uğurlama” ve “kız oyunu” töreninden bahsetmeye çalışacağız. “Kız oyunu” diğer adıyla “otuz kün oynootuu, kırık kün kıñşılatuu” (otuz gün oynatma, kırk gün nazlandırma) töreni, kız kocaya uğurlanmadan önce kızın ailesi tarafından düzenlenen bir törendir. Törenin amacı doğup büyüdüğü evinden uzaklara yabancı bir eve gelin gidecek olan kızlarının gönlünü hoş etmek, kızlarını mutlu etmek, aynı zamanda toplum içinde değerini arttırmaktır. Söz konusu tören edebî eserlere oldukça fazlasıyla yansımıştır. Çalışmanın hacmi göz önünde bulundurularak Kazak edebiyatından “Abay Yolu” Kırgız edebiyatından “Batıyna” romanlarından örneklerle sınırlandırılmıştır.

Keywords: