Özet:

Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nda Rusya ile Kafkas Cephesinde çok kanlı muharebeler yapmış ve ağır kayıplar vermişti. On binlerce asker, Ruslar tarafından esir alınmıştı. Esirler, öncelikle cephe gerisinde sorgulanır ve gerekli kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra Erzurum’daki toplanma kampına sevk edilirdi. Burada birkaç gün kalındıktan sonra sağlık durumu iyi olanlar trenlere bindirilerek Tiflis’e gönderilirdi. Tedaviye ihtiyaç duyanlar karantina kamplarına sevk edilirdi. Tedavi süreci tamamlandıktan sonra bu kişiler de Tiflis’e gönderilirdi. Tiflis’te bir müddet kalan esirler, Azerbaycan’a doğru yola devam ederdi. Tiflis’te kalan ve esaret yaşayanlar da vardı. Esirlerin Azerbaycan’da kaldığıbüyük kamp, Bakü’nün güneyinde Hazar Denizi’nde bir ada olan Nargin Adası’ydı. Kafkaslardakibüyük toplama kampı olan adada binlerce asker ve sivil uzun yıllar esaret yaşamıştı. Kampın hayat koşulları son derece ağırdı. Esirler tarafından “Cehennem Adası” olarak nitelendirilen adada bitki örtüsü ve su yoktu. Su, belirli aralıklara Bakü’den getiriliyor ancak miktarı esirler için yeterli olmuyordu. Yaşam koşullarına dayanamayan birçok esir, evine dönememişti. Azerbaycan’da bulunan birçok kurum, kuruluş ve şahıs esirlerin durumu iyileştirmek için çalışmalar yapmıştır. Yardım toplamak, yaşadıkları alanı iyileştirmeye çalışmak, gıda ve kıyafet dağıtmak esirler için yapılan aktivitelerden bazılarıdır. 1915 yılı ilkbaharında açılan kamp, 15 Eylül 1918’de Osmanlı ordusunun Bakü’ye girdiği tarihe kadar varlığını devam ettirmiştir.

Anahtar Kelimeler: