Özet:

Bu makalede, Birinci Dünya Harbi’nde imparatorluğun 1877-1878 Rus ve Balkan harplerinde kaybettiği Avrupa topraklarından Osmanlı ordusuna gönüllü olarak katılmış olan Müslüman gençler, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) ve Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı (ATASE) arşivi belgelerine dayalı olarak incelenmiştir. İncelemede gönüllülerin hangi bölgelerden, ne kadar yoğunlukta geldikleri, Osmanlı Devleti’nin bu gönüllüleri hangi şartlarda, nasıl kabul ettiği ve hangi cephelerde kullandığı açıklanmaya çalışılmıştır. Gönüllülerin yoğun olarak toplandığı toprakları kontrol eden Bulgaristan ve Avusturya-Macaristan’ın konuya dair politika değişikliklerinin katılım miktarına etkileri ortaya konulmuştur. Ayrıca bu gönüllülerin harekete geçmesinde dönemin padişahı Sultan Reşad’ın cihad ilanının ne derecede etkili olduğu belgelerin diliyle okunmaya gayret edilmiştir. Bunun yanında sayılarının 50 binden fazla olduğu anlaşılan Müslüman gönüllülerin ilgili kaynaklarda hak ettiği derecede yer almaması ve o tarihten günümüze tarih yazımı ve popüler kültürde hemen hemen hiç gündeme getirilmeyişinin muhtemel sebepleri üzerinde de durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: