Abstract:

Söylemde metinsellik ölçütleri içerisinde yer alan bağdaşıklık (cohesion) dilbilim çalışmalarının güncel konularından biri olup bağdaşıklık ile ilgili yapılan çalışmalarda bağdaşıklık farklı şekillerde tanımlanarak farklı şekillerde gruplandırılmaktadır. Bağdaşıklığın tanımlandığı bazı çalışmalarda bağlaşıklık ve bağdaşıklık iç içe girmekte, bazı çalışmalarda ise bağdaşıklık ve tutarlılık birlikte değerlendirilmektedir. Gerek bağlaşıklık gerek bağdaşıklık gerekse tutarlılık dilbilimin sıkı sıkıya bağlı konuları olup bu üç terim, bazı hususlarla farklılıklar göstermektedir. Sözcüklerin dil bilgisi kurallarına uygun olarak bir araya gelmesine bağlaşıklık denir; ancak sözcüklerin dil bilgisi kurallarına uygun olarak yan yana gelmesi her zaman metinsellik için yeterli değildir. Metinsellik için hem dil bilgisel hem söz dizimsel hem de anlam bilimsel uyum şarttır. Bu nedenle, metinlerde bağlaşıklığın yanında bağdaşıklık ilkesine de uyulması gerekmektedir. Bu çalışmada, metin ve metinsellik ölçütlerinden bahsedilerek bağdaşıklığın tanımı yapılmakta, bağdaşıklık ilkeleri sınıflandırılmakta ve bağdaşıklık üzerine yapılan çalışmalar hakkında kısaca bilgiler verildikten sonra Ömer Seyfettin’in “Başını Vermeyen Şehit” adlı hikâyesindeki “sözcüksel bağdaşıklık ilkesi” değerlendirmektedir.

Keywords: