Özet:

Avrupalı devletler 1815 Viyana Kongresi’nde aralarındaki savaşları sonlandırma ve denge politikasına dayanan bir uyum süreci başlatma kararı almışlardır. Bu prensiplerden yola çıkan İngiltere, Osmanlı Devleti’nin desteği ve Avusturya’nın da katılımıyla 1840 yılında Mehmet Ali Paşa’nın birliklerine karşı Suriye’de askeri bir harekât düzenlemiştir. Fransa bu gelişmeyi olumlu karşılamamış olsa da süreç boyunca arabuluculuk konumunda kalmayı tercih etmiştir. Tuğamiral Charles Napier hem askeri başarıları ile hem de İngiliz hükümetinin genel siyasetinin dışına çıkan hamleleri ile söz konusu bu harekâtınönemli aktörü olmuştur. Suriye’de kısa sürede Mısırlı birliklere karşı zafer kazanan Napier İngiliz hükümetinin onayı olmadan İskenderiye’de gizlice Mehmet Ali Paşa ile görüşmüş ve Mısır’daki valiliğinin veraset usulüne göre devam etmesine dayanan bir anlaşma teklifinde bulunmuştur. Başta İngiliz hükümeti, Osmanlı Devleti ve Avrupalı devletler bu gizli görüşmeye tepki göstermişlerdir. Ancak Sultan Abdülmecid’in 13 Şubat 1841 tarihli fermanı ile Mısır’daki valilik makamının veraset yoluyla devam etmesine karar verilmiş ve sonuç olarak Napier’ın Mısır Krizi’ni taşıdığı durum resmiyet kazanmıştır. Bu çalışma Napier’ın kriz esnasında bölgede yürüttüğü askeri faaliyetler ve diplomatik girişimlerin üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ayrıca Napier’ın Mısır krizi, Osmanlı Devleti’nin genel durumu ve Suriye toplumu üzerindeki görüşlerine de yer verilmiştir. Napier’ın biyografisi ve kriz ile ilgili eserinin yanında döneme ait arşiv belgeleri, yazışmalar, gazeteler ve kitaplar bu çalışmanın birincil kaynaklarını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: