Özet:

Amaç: Bu çalışma, Türkiye’de hemşirelik alanında refleksoloji uygulaması ile ilgili yapılan lisansüstü tez çalışmalarını incelemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Sistematik derleme tipinde olan bu çalışmada, 2000-2019 yılları arasında hemşirelik alanında refleksoloji uygulamasının etkinliğini değerlendiren lisansüstü tez çalışmaları incelendi. Çalışmada lisansüstü tezlere ulaşmak için Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanına “refleksoloji”, “refleksoterapi” ve “reflexology” anahtar kelimeleri ile tarama yapıldı. Tarama sonunda 2008-2019 yılları arasında refleksoloji uygulaması ile ilgili 44 teze ulaşıldı ancak 3 tez hemşirelik alanı dışında yapıldığı için çalışma 40 tezin verileri kullanılarak gerçekleştirildi. Tezler yüksek lisans ve doktora tezleri olarak ayrıldıktan sonra kronolojik sıralama yapılarak incelendi. Verilerin analizi için SPSS 22 versiyonu kullanılarak sayısal değerlendirmeler yapıldı. Bulgular: Türkiye’de refleksoloji uygulamasının etkinliğini değerlendiren ilk hemşirelik tezinin 2008 yılında yapıldığı saptandı. Araştırma kriterlerine uyan tezlerden 13’ünün yüksek lisans, 27’sinin ise doktora tezi olduğu ve 36’sının randomize kontrollü deneysel çalışma olduğu, 4’ünün ise yarı-deneysel çalışma olduğu saptandı. Çalışma kapsamına alınan tezlerin hemşirelik programlarına göre dağılımı incelendiğinde; %27.5’inin iç hastalıkları, %25’inin doğum ve kadın hastalıkları hemşireliği, %22.5’inin hemşirelik anabilim dalı, %10’nun çocuk sağlığı ve hastalıkları, %7.5’inin hemşirelik esasları ve %2.5’inin cerrahi hastalıkları, halk sağlığı ve psikiyatri hemşireliği alanında yapıldığı bulundu. Sonuç: Çalışma kapsamına alınan tezlerin çoğunluğunda refleksoloji uygulamasının kullanım amacına göre etkili olduğu sonuca ulaşılmıştır. Son zamanlarda Türkiye’de refleksoloji uygulaması ile ilgili yapılan çalışma sayısında artış olmasına rağmen uygulamanın etkinliğini kesinleştirmek için büyük örneklem grupları ile daha fazla çalışmanın yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: