Özet:

Molla Musa Celâlî, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yaşamış ve o bölgede çok iyi tanınan önemli bir müelliftir. Hayatını tamamen ilme adamış medrese geleneğinden gelen ve İslamî ilimlerin çeşitli alanlarında eserler telif etmiş büyük bir âlimdir. Özellikle de İslam mezhepleriyle ilgili eserler yazmasından dolayı değerlendirilmesi gereken bir husustur. Bu makalede Celâlî’nin eserlerinde İslam mezhepleriyle ilgili bölümünü oluşturan kısımları ele alınarak kendilerinin İslam mezhepleriyle ilgili görüşleri, mezhep isimleri ve tasnif yöntemiyle alakalı değerlendirmelerde bulunulmuştur. Celâli’nin mezhep tasnifine geçmeden önce mezhep kavramı üzerinde durulmuş ve kısaca da olsa mezhep kavramıyla ilgili bilgi verilmiştir. Sonrasında Müslümanlar arasında çıkan ilk ihtilafların hangileri olduğu ile ilgili sırasıyla açıklanmıştır. Bu ihtilaflardan sonra ortaya çıkan ana fırkaların sayısı, ortaya çıkma sebepleri ve kendi aralarında kaç gruba ayrıldıkları hakkında bilgi verilmiştir. Bunu yaparken öncelikle ana (büyük) mezhepler hakkında bilgi verilmiş ve ilk dönem mezhep tarihçilerinin bu mezheplerle ilgili görüşleri, tasnif yöntemleri ele alınmıştır. Daha sonra da Molla Musa Celâlî’nin, İslam mezheplerini kaç ana fırkaya ayırdığını, ilk olarak hangi fırkayla başladığını, bu fırkaların alt kollarının kaç tane olduğu ve bunlarla ilgili görüşlerinin ne olduğu hakkında bilgi verilmiştir. Genel olarak mezhep tarihçilerinin tasnif yöntemi ile Celâlî’nin tasnif yöntemi karşılaştırılarak değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: