Abstract:

Geç Antik Çağ’da İran dünyasına hâkim olan Sâsâni hanedanı ve bu hanedanın Roma ile ilişkileri bilhassa batıda tarih çalışmalarında gittikçe artan bir ilgi görmektedir. Türkçe akademik tarih literatürü Roma tarihi hakkında kısmen de olsa bir farkındalık göstermesine karşın, Sâsâni tarihinin önemini pek fark etmiş değildir. Günümüzde Avrasya ve Ortadoğu diye bilinen bölgelerin hakimleri olan bu hanedanın tarihi, kendi münferit tarihi kadar, İslam öncesi Türk tarihi (Göktürk, Avar, Hazar), İslam’ın doğuşu ve Doğu Akdeniz ile İran’daki hızlı fetihlerinin, Avrupa Orta Çağı’nın ve elbette üzerinde yaşadığımız Anadolu tarihinin bütünleyicisi olarak da önemlidir. MS 224-651 arasında faal olan Sâsâni İran’ının yarattığı kültürel etkinin yankıları üç dört yüz yıl sonra eserlerini kaleme alan Taberî ve Firdevsî gibi yazarları hem tematik hem de perspektif olarak derinden etkilemiştir. Bu bağlamda “Antik Çağ’ın son büyük savaşı” diye adlandırılan bir “dünya savaşının” tarihi, yukarıda söz edilen bütün alanlara temas etmesi nedeniyle bir laboratuvar çalışması gibi ele alınmayı hak etmektedir.

Keywords: