Abstract:

Safevî Devleti kurulmasından hemen sonra, Zaho ve çevresini hâkimiyeti altına almıştır. Yöre halkı kendilerine iyi davranmayan Safevîlerden yüz çevirmiş ve Osmanlı Devleti’ne meyletmiştir. Çaldıran Muharebesin’den sonra ve İdris-i Bitlisî’nin gayretleriyle Osmanlı Devleti hâkimiyetine geçen Zaho ve çevresi, Osmanlı Devleti’nin yıkılışına kadar millî sınırlar içinde kalmıştır. Genellikle Musul vilayetine bağlı sancak veya kaza merkezi olan Zaho, zaman zaman Diyarbekir’a, Mardin’e, Basra’ya veya Bağdat vilayetine bağlanmıştır. Bazen de İmadiye kazasına bağlı bir nahiye merkezi olmuştur. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde idarî yapılanmadaki sürekli değişikliklerden dolayı, Zaho’nun da idarî yapısı devamlı değişmiştir. Bölgede Kürt aşiretlerinin çokluğu, birbirleriyle olan anlaşmazlıkları ve aralarındaki kavgaların eksik olmayışı, idarecileri zor durumda bırakmıştır. Bu arada Zaho emirleri idareleri süresince merkezî hükümete bağlı kalmışlardır. Ancak bazı itaatsizlikler de eksik olmamıştır. Tanzimat’tan sonra yapılan idarî taksimatta, Zaho uzun süre Mardin Sancağı’na bağlı bir kaza merkezi olmuştur.

Keywords: