Views
75
Downloands
36
Doğal dil konuşucularının kavram alanına geçebilmesi dil göstergelerinin anlamlarının anlaşılmasıyla mümkündür. Konuşucuların düşünsel eylemlerinin evrensel birimi sayılan kavramlar dünyayla ilgili bilgi ve bilincinin bileşenlerini oluşturur. Bu noktada çoksözcüklü bileşenler kavramsal dizgemizde yer alan dünya hakkındaki daha genel bilgimizden ortaya çıkan dilsel birimlerdir (Kövecses, 2010) ve bilişsel bilgilerin depolandığı, kalıp halinde kültürden kültüre aktarılan bir ürün olduğu için, tek tek ayrı gönderimleri olan sözcüklerden oluşan yapılar olarak ele alınmamalıdır. Çoksözcüklü bileşenleri, içindeki birimlerin anlamlarıyla ilgili bir anlamı yansıtan ifadeler olarak değerlendirmeyen bu çalışmada, dil-biliş-zihin-kültür ağlarının değerlendirilmesini mümkün kılacak Bilişsel Anlambilim modelinin öngördüğü bakış açısı benimsenmiş, Basit Rastgele Örneklem yoluyla elde edilen 1000 Türkçe çoksözcüklü bileşenin bilişsel eğilimi tartışılmıştır. Sözgelimi, “etekleri zil (ıslık veya çalpara) çal-” gibi bir çoksözcüklü bileşenin her bir birimi sözlüksel anlamlarıyla zihinde işlemlenmemekte, ancak bütüncül anlamıyla konuşucunun bilişindeki telaş bilişsel üst kavramına temas ederek anlamlandırılmaktadır. Bu çalışmada da Türkçe çoksözcüklüler tarafından kesitlenen üst kavramlar, metin içerisinde kendisini birlikte gerçekleştirdiği ilişkili/eşanlamlı anahtar kavramlar (örn. sevinç, neşe, koşturma(k)) ve bunlarla zihinsel/bilişsel eşdizimlilik ilişkisi gösteren sözcük kümeleri (örn. acele et-, mutlu ol-) saptanmıştır. Gelinen noktada bu çalışma, anadil konuşucusu yargısı çerçevesinde Kültürel ve Tarihsel Çözümleme Yöntemiyle Türkçe çoksözcüklü bileşenlerin bilişsel eğiliminin etiketlenmesini ve Türk insanının doğrudan bilişsel düzeneğine erişim sağlanmasını amaçlamış, bu amaç doğrultusunda anadil konuşucularının yaşam deneyimlerini ve gerçekliğini dilsel göstergelerle kodlarken, bunu hangi kavram(lar)la gerçekleştirdikleri, bir dilsel çıktı olan çoksözcüklü bileşenler aracılığıyla bilinç ve biliş temsillerini nasıl oluşturuldukları yorumlanmıştır: ulamlaştırılan çoksözcükülerle 143 üst kavram kesitlenmekte, bunlar arasında sırasıyla açıklık, aşırılık, fırsatçılık ve ölüm öncelenen alanlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Concepts regarded as the universal units of ideational actions of the speakers form the components of knowledge and consciousness about the World. At this point, multiwords are the linguistic units arising from our general knowledge about the world embodied in our conceptual system (Kövecses, 2010). Since multiwords are the products where cognitive information is stored and transferred from culture to culture, they should not be evaluated as the expressions reflecting a meaning regarding the lexical reference of each component. Unlike the researches taking multiwords as the structures formed by words having individual references and therefore cannot contribute to the speakers' processing the meanings in the framework of lexical semantics, this study detects cognitive tendencies represented by 1000 Turkish multiword expressions.through the perspective of Cognitive Semantics which will enable the language-cognition-mind-culture networks evaluations possible. For instance, the components of the multiword expression "sweat" are not processed within their lexical meanings but understood with their holistic meaning by contacting cognitive concepts as "rush". Accordingly in this study the meta-concepts profiled by the multiwords are achieved, and the key concept(s) (Ex: joy, fuss, hurry) and the related collocated word-sets (Ex: to hurry up, to be quick, to hustle up), with which the meta-concepts realize in the text, are determined. By means of Cultural and Historical Analysis Method within the framework of Turkish native speakers judgements, cognitive-oriented findings are provided and how the cognition and consciousness representations are created through Turkish multiwords are evaluated: 143 meta-concepts are profiled by Turkish multiwords classified, and the most frequent domains are cıty, extreme, vexıng and death.
Concepts regarded as the universal units of ideational actions of the speakers form the components of knowledge and consciousness about the World. At this point, multiwords are the linguistic units emerged from our general knowledge about the world embodied in our conceptual system (Kövecses, 2010). Since multiwords are the products where cognitive information is stored and transferred from culture to culture, they should not be evaluated as the expressions reflecting a meaning regarding to the lexical reference of each component. Unlike the researches taking multiwords as the structures formed by words having individual references and therefore cannot contribute to the speakers’ processing the meanings in the framework of lexical semantics, this study detects cognitive tendencies represented by 1000 Turkish multiword expressions.through the perspective of Cognitive Semantics which will enable the language-cognition-mind-culture networks evaluations possible. For instance, the components of the multiword expression “etekleri zil (ıslık veya çalpara) çal-” are not processed within their lexical meanings but comprehended with their holistic meaning by contacting cognitive concepts as “rush”. Accordingly in this study the meta-concepts profiled by the multiwords are attained, and the key concept(s) (Ex: joy, fuss, hurry) and the related collocated word-sets (Ex: to hurry up, to be quick, to hustle up), with which the meta-concepts realize in the text, are determined. By means of Cultural and Historical Analysis Method within the framework of Turkish native speakers judgements, cognitive-oriented findings are provided and how the cognition and consciousness representations are created through Turkish multiwords are evaluated: 143 meta-concepts are profiled by Turkish multiwords classified, and the most frequent domains are clarıty, extreme, vexıng and death.
Field : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Journal Type : Ulusal
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
