Özet:

Yükseköğretim modelleriyle ilgili alanyazında devlet merkezli model, devlet kontrollü model, kıta Avrupası modeli, Fransız modeli, Humboldt modeli, akademik öz yönetim modeli, Alman yükseköğretim modeli, Anglo Amerikan model, Anglo Sakson model gibi pek çok farklı sınıflandırma ile karşılaşılmaktadır. Yükseköğretim modellerine ilişkin bu farklı sınıflandırmalar alanyazında karışıklığa neden olabilmektedir. Bu nedenle, başlangıçta öğrenci ve öğretmen yapılanması şeklinde başlayan yükseköğretim modellerini, temel olarak üç ana başlık altında sınıflandırmak mümkündür. Bunlar; bilgi aktarma işlevini üstlenen merkeziyetçi model, eğitimin yanı sıra araştırmaya da odaklanan araştırma modeli ve girişimci üniversite olarak nitelendirilen piyasa odaklı modeldir. Alanyazında yükseköğretim modellerinin farklı sınıflandırmaları yapılmış olsa da, Türkiye yükseköğretiminin hangi modele göre yapılandığı belirsiz görünmektedir. Türkiye yükseköğretim modelinin, Cumhuriyet sonrası modernleşmenin inşasından ve kamu yönetimi anlayışında benimsenen merkeziyetçi yapılanmadan kaynaklı olarak tek merkezli olduğu savunulabilir. Ancak alanyazında bu durumu detaylı bir şekilde açıklayan ve Türkiye yükseköğretiminin tarihsel süreçte hangi modeli kullandığını değerlendiren bütüncül bir çalışmaya rastlanamamıştır. Türkiye yükseköğretiminin görece yeni olması bu durumun nedenini açıklayabilir olsa da, var olan bu eksikliğin giderilmesi ve Türkiye yükseköğretiminin hangi modele göre yapılandığının ortaya konulması gerekmektedir. Mevcut çalışmada öncelikle yükseköğretim modelleri üç temel sınıflandırma açısından Merkezi Model, Araştırma Odaklı Model ve Piyasa Odaklı Model olarak ele alınmış ve son olarak Türkiye’deki yükseköğretim modeli incelenmiş ve değerlendirilmiştir.  

Anahtar Kelimeler: