Özet:

Aşı milliyetçiliği, devletlerin kendilerine yetecek miktarda aşıya erişemedikleri takdirde diğer devletlerin aşıya erişimini geciktirmeleri eğilimi olarak tanımlanır. Aşıya erişim konusunda gelişmiş ülkeler ile az gelişmiş ülkeler arasındaki fark dikkat çekicidir. Bu doğrultuda COVID-19 pandemisi, devletler arasındaki ekonomik eşitsizliği derinleştirdiğini belirtmek gerekir. Aşının üretildiği ilk andan itibaren, gelişmiş ülkelerin birçoğunun aşı stokladıkları görülmüştür. Daha önce yaşanan salgın durumlarında devletlerin, geliştirilen aşı, ilaç ya da tedavi yöntemi gibi olanaklara erişebilmek için aşı milliyetçiliği yaptıkları bilinmektedir. Ancak küresel boyutta bir salgın olması nedeniyle korona virüs döneminde aşı milliyetçiliği daha belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır. Pandemi ilanından itibaren yaşanan süreçte etkin bir rol üstlenen ve hatta zaman zaman eleştirilere hedef olan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), aşı milliyetçiliği meselesine dikkat çekmektedir. DSÖ’nün de sıkça vurguladığı gibi aşı milliyetçiliğini önlemenin yolu, aşı dayanışmasından geçmektedir. Bunun için başvurulması gereken en etkili yöntem ise aşı diplomasisidir. Özellikle gelişmiş ülkelerin aşıya erişimi sınırlı ülkelere aşı yardımında bulunması, salgının seyri açısından son derece önemlidir. Bu çalışma, COVID-19 pandemisi ile birlikte yeniden gündeme gelen aşı milliyetçiliğini ve aşı diplomasisini ele almaktadır. Makalede aşı milliyetçiliğini önlemek için ülkeler arasında işbirliğini sağlama, dayanışmayı güçlendirme ve aşı diplomasisini harekete geçirmeye çalışan bazı devletlerin, aşının eşit dağılımı konusunda attıkları somut adımları incelenmektedir. Çalışma, küresel bir sorun karşısında ulusal kaygılarla hareket etmek, o sorunu çözümsüz bırakmak mıdır sorusuna odaklanmaktadır. Bu bağlamda pandemi döneminde aşı milliyetçiliğinin yol açtığı olumsuz tablo karşısında aşı diplomasisini güçlendirmenin önemi vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler: