Özet:

İptal davaları açısından ispat yükü, ortak hukuk yargılamasındaki duruma göre farklı birtakım özellikler arz etmektedir. Genel hukuk yargılamasının aksine, iptal davalarının objektif nitelikte oluşu, ispat ve deliller konusu açısından olduğu kadar ispat yükü açısından da durumu farklı bir boyuta taşımaktadır. Yargılama usullerine hâkim olan geleneksel anlayış çerçevesinde şekillenen iddia sahibinin iddiasını ispat etmekle yükümlü olması kuralı, bu söz konusu dava türünde bu haliyle mutlak anlamda uygulanmamaktadır. İptal davalarında davalı idare, usul açısından davanın tarafı konumunda olsa da kendisinin yargılanması söz konusu olmayıp tesis ettiği bir idari işlemin yargılanması gerçekleştirilmektedir. İptal davasının objektif niteliğinin bir gereği olarak var olan re’sen araştırma ilkesi ve kamu yararı amacının da söz konusu olması sebebiyle, mahkemeye tanınan geniş yetkiler ispat yükünün takdiri açısından da kendisini göstermektedir. İdari işlemlerin unsurları açısından, ispat yükü tartışması daha ziyade sebep ve amaç unsurlarına ilişkin olmaktadır. Davacı açısından bakıldığında burada iddia yükü ispat yükünden önce gelmektedir. Uyuşmazlığın somut niteliğine göre bazı ihtimallerde bu aşamada kalınırken, bazen de ispat yükü aşamasına geçilmektedir. Davalı idare ise bu dava türünde, işlemi tesis eden ve buna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi elinde bulunduran makam olarak, daha avantajlı bir konumdadır. Bu sebepledir ki ispat yükü açısından ortak hukuk yargılamasından farklı bir yöntem belirlenerek, mahkemece birçok zaman ispat yükü idare tarafına aktarılmaktadır. Zaten idari yargı hâkimi bu dava türünde son derece aktif bir konumdadır ve yargılama sürecini tamamen kendisi sevk ve idare etmektedir. Bu özelliklerin sonucu olarak, bu dava türünde ispat yükü esasında davacı, davalı idare ve mahkeme arasında paylaştırılmaktadır. Nihayetinde ispat yükünün kimde olacağı her bir somut uyuşmazlık bazında mahkeme tarafından belirlenmektedir.

Anahtar Kelimeler: