Özet:

Osmanlı Devleti’nde dağılma döneminde başlayan batılılaşma hareketleri, Tanzimat ile birlikte hız kazanmıştır. Evvelki dönemlere nazaran kültürel dönüşümün daha fazla hissedildiği bu dönemde, batılı anlamdaki tiyatro da Osmanlı Devleti’nde gelişmeye başlamıştır. İnsanların eğlendirilmenin yanı sıra düşündürüldüğü bu sanat dalı, Padişah Abdülmecit Dönemi’nde, Osmanlı hükümetince de desteklenerek nüvelenir. Bu dönemde, genellikle yabancı toplulukların sahne aldığı tiyatroya ilgi, daha çok, İstanbul’da Hıristiyan halkın oturduğu Beyoğlu’ndan gelir. Bununla birlikte padişahın da isteği ile devlet eliyle yaptırılan ilk tiyatro binası olan Dolmabahçe Tiyatrosu da açılır.Batılı manadaki Türk Tiyatrosu’nun gelişmesinde ise, 1860’lı yıllar önemlidir. Gedikpaşa Tiyatrosu’nun kurulduğu bu dönemde, daha fazla seyirci arama gereksinimi duyulmuştur. Bunun için de oyunlar, Türkçe oynanmıştır. Ayrıca, Müslüman Türk oyuncular da sahnelerde boy göstermiştir. Padişah Abdülaziz’in tahtta olduğu bu dönemde, devletin diğer ileri gelenleri de tiyatroya ilgi duymuştur. Ahmet Vefik Paşa, Ziya Paşa, Ali Bey tiyatro ile ilgilenen isimler arasında yer alır. Bu isimler, hem kendi oyunlarını yazmış hem de çeviriler yapmışlardır. Yine Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Mithat, Şemsettin Sami, Recaizade Mahmut Ekrem, Ebuzziya Tevfik, Abdülhak Hamit de tiyatro sanatına katkıda bulunan isimlerdir.Tiyatro sanatında yaşanan gelişme, dönemin basınının da ilgisini çekmiştir. Terakki, Muhip, Mümeyyiz, Diyojen, Hayâl gibi yayınlar, tiyatro hakkında toplumu bilgilendirmiş, kimi zaman da oynanacak oyunları ilân etmişlerdir. Çalışmada incelenen Tiyatro Gazetesi de 20 Mart 1874 ve 12 Nisan 1875 tarihleri arasında 86 sayı yayınlanarak tiyatro sanatının, toplumda tanınmasında, oyunların ilan edilmesinde etkili olmuştur. Agob Baronyan tarafından yayınlanan gazete; toplumsal, siyasi, ekonomik problemleri de dile getirmiştir. Bu çalışmada Tiyatro Gazetesi’nin; kimlik bilgileri, teknik özellikleri, tirajı, aldığı reklam ve ilanlar, yazar ve karikatürist kadrosu hakkında bilgi verilmiş; gazetenin çıkış amacı ve yayın politikasından söz edilmiştir. Ardından da gazetede tiyatro sanatı ile ilgili yayınlanan yazılar değerlendirilmiştir. Niteliksel tarihsel tasarım karakterini taşıyan bu çalışma ile gazetenin tiyatro sanatının gelişmesindeki katkısı ve tiyatro sanatının Osmanlı Devleti’ndeki gelişiminin hangi evrede olduğu tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: