Abstract:

Bu araştırma ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi vatandaşlık kazanımlarını günlük yaşamlarında kullanımlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Karma yöntemlerden yakınsayan paralel desende gerçekleştirilen araştırmanın katılımcılarını 2018–2019 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır merkez ilçelerdeki ortaokullarda öğrenim gören 1112 sekizinci sınıf öğrencisi ile bu okullarda görev yapan 21 sosyal bilgiler dersi öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler öğrencilere uygulanan “Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Vatandaşlık Kazanımlarını Günlük Yaşamlarında Kullanımları Anketi” ve öğretmenlerle yapılan yarı-yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin günlük yaşamlarında düşüncelerini açıklama ve sosyal katılım davranışlarında daha az katılım gösterdikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde edindikleri vatandaşlık kazanımlarını günlük yaşamlarında kullanırken, sosyo-ekonomik çevre, anne- baba eğitim düzeyi, mesleği ve kardeş sayısından etkilendiği belirlenmiştir. Öğretmenler ise öğrencilerin hak ve sorumluluk konularıyla ilgilendiklerini, öğrencilerin sorumluluklarını yeterli düzeyde yerine getirmediklerini ve öğrencilerin vatandaşlık kazanımlarını günlük yaşamlarında kullanırken çevreden, eğitim sisteminden, aileden, öğretmen ve öğrencilerden kaynaklı sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin, sosyal bilgiler dersinde, vatandaşlıkla ilgili kazanımlarıyla ilgili, öğrencilerin günlük yaşamları ile ilişkilendireceği sınıf, okul ve okul çevresinde uygulayabileceği öğretim etkinlikleri düzenlemesi önerilmektedir.

Keywords: