Özet:

Bu makale, Elif Şafak’ın, her ikisi de A.B.D ve Türkiye’de geçen ve göçmenlik ve kültürler arası geçişkenlik konularına odaklanan Araf ve Baba ve Piç adlı romanlarında vatan, ulus ve kimlik kavramlarının mutlak sınırlarının sorgulanışını incelemektedir. Araf, Boston’da çeşitli ülkelerden gelen bir grup öğrenci arasındaki iletişim ve ilişkileri, özellikle de Türk bir yüksek lisans öğrencisi olan Ömer ve sonradan Ömer’le evlenen ve onun ailesini ziyaret etmek için gittikleri İstanbul’da, kendi deyimiyle ‘aradakalmışlığın en mükemmel örneği’ olan Boğaz Köprüsü’nden atlayarak intihar eden sıradışı, manik depresif Yahudi-Amerikalı Gail arasındaki ilişkiyi konu alır. Baba ve Piç te ise biri Türk diğeri Ermeni-Amerikalı iki aileden dört kuşak kadının aile geçmişlerinin, özellikle Kazancı ve Çakmakçıyan ailelerinin en genç kuşak kadınları olan Asya ve Armanuş’un, geçmişleri ve kimliklerini ararken, Armanuş’un gizli İstanbul seyahati sırasında geliştirdikleri arkadaşlık ve diyaloglar ile birbirine bağlanışı anlatılır. Sadece geçmişin anıları değil, geçmişin izlerini hem silmeye hem de canlı tutmaya yarayan çeşitli objeler, imgeler, hatta ilişkiler, her iki romanda ve bu makalede önemli bir rol oynamaktadır. Bu makale, geçmiş ve şimdi arasında kurulan bağlantıların muğlak ve paradoksal öğeleri olan bu objeler ve sembollerin, tarih ve kimlik kavramlarının mutlaklığını sorgulamakta, değişkenliğini vurgulamakta olduğunun altını çizmektedir. Aslında, Araf romanının en önemli metaforlarından olan ve Gail’in oynamaktan hoşlandığı ‘alfabe çorbası’nın harf ya da malzemelerine sürekli yeni şekiller vermekten oluşan çocukluk oyunu da aynı işlevi görmektedir. Romandaki karakterlerin bireysel ve toplumsal kimlikleri, ayrıca sürekli değişmekte ve yeniden şekillenmekte olan aidiyetleri arasındaki çözülemeyen çelişki ve gerilimler, ulusal ve etnik kimlik üzerine hakim söylemleri ve onların dayandığı ‘ötekilik’ kavramını sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: