Abstract:

Kentler tarihi, dini ve coğrafi özellikleri yansıtan kültürel mekânlar bütünüdür. Zaman içinde kentle özdeşleşen bu mekânlar, kentin kültürel simgesi haline gelerek onu bir diğerinden ayıran en önemli faktörlerden biri olur ve kent kimliğinin oluşmasında önemli bir rol oynar. Kentlerin tarihi, dini ve sanatsal yapılarını oluşturan bu maddi mekânlarının yanı sıra folklor ürünlerinin de kendilerine ait yaşatım ve aktarım mekânları bulunur. Kültürel mekân olarak adlandırılan bu yerler, geleneğin aktarıldığı önemli merkezlerdir. Ancak bu mekânlar, modernleşme ve küreselleşmenin yanı sıra kentsel dönüşüm uygulamaları nedeniyle kültürel belleğin aktarımı noktasında işlevini kaybetmiştir. Mekâna dayalı olan bu değişim ve dönüşüm aynı zamanda geleneğin icracılarının kültürel üretim ve aktarımını gerçekleştirmelerine de engel teşkil etmektedir. Bu durum, ortak bellek paylaşılan deneyim çerçevesinde kültürel ifade çeşitliliğinin popüler kültür karşısında zayıflamasına hatta yok olmasına zemin hazırlamaktadır. Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları üzerine yapılan bilimsel çalışmalar, kent merkezlerinde yer alan tarihi eser niteliğindeki yapıların koruma, yenileme ve canlandırma politikalarına odaklanmaktadır. Maddi miras varlıklarının geleceğe aktarılmasında sarf edilen bu gayret ne yazık ki somut olmayan kültürel miras unsurlarının aktarılması konusunda zayıf kalmıştır. Bu çalışma, somut olmayan kültürel mirasın üretim, yaşatım ve aktarım yeri olan kültürel mekânların kentsel dönüşüm karşısındaki durumunu ele almaktadır. Bununla birlikte Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi bağlamında kentsel dönüşüm uygulamalarındaki koruma, canlandırma ve yenileme yaklaşımlarının geleneğin yaşatılması ve aktarılmasındaki önemine halk bilimsel bir bakış açısı sunmaktadır.

Keywords: