Özet:

Kıraat ilmi, alimlerin çokça önemsediği Kur’an ilimlerinin en önemlilerinden kabul edilmektedir. Onların Kıraat ilmine olan ilgileri yalnızca rivayet, ezber, kıraat kaidelerinin belirlenmesi ve düzenlenmesi ile sınırlı kalmamıştır. Bilakis onlar kıraatlerin tenkidi, rivayetlerin irdelenmesi ve kendilerinde bulunana itibar ederek tahkik edilmesiyle de ilgilenmişlerdir. Bu araştırma, kıraat ilmindeki tenkit vecihlerinden birini ve ilk nesillerin ona verdiği önemi konu edinmektedir. Öyle ki araştırmacı bu hususta İmam Muhammed bin el-Cezerî’nin (ö. 833/1430), İmam Ebu Amr ed-Danî el-Endülüsi’nin (ö. 444/1052) Camiu’l-Beyan fi Kıraati’s-Seb’i isimli eserinde kurrânın (okuyucu) vehimlerine dair uyarıları üzerinde yaptığı düzeltmelere değinmiştir. Araştırma Ebu Amr ed-Danî ve Muhammed İbnu'l-Cezerî'nin kısa biyografilerini vererek başlamıştır. Daha sonra ise vehm kavramı lügavi ve ısıtılahi açıdan ele alınmıştır. Ayrıca bu tenkit işleminin adımları, iki alimden her birinin kurrânın evhamına dair tembihlerinde kullandıkları en önemli terimler ve İbnü’l-Cezerî’nin bu konuda ed-Danî üzerinde nasıl düzeltmeler yaptığı açıklanmıştır. Bu da kelamını tevcih etmek ve maksadını beyan etmek ya da muhalefet edip doğrusunu açıklamak üzere benimsediği birtakım örnekler sunularak yapılmıştır. Araştırma, lisansüstü eğitim öğrencilerinin, Kur’an kıraatlerinin tenkidi alanında yapacakları çalışmalarına temel oluşturması açısından bu alanda önemli sonuç ve tavsiyelere ulaşmıştır. Tüm bunlar tenkit işleminin arkasına saklanarak Kur’an ile oyalanmaya çalışanların Kur’an-ı Kerim’e hizmet etme ve ezberleme çabasındadır.

Anahtar Kelimeler: