Özet:

Türkiye’de 1980’lerden itibaren gelişmeye başlayan toplu konutlar; özel girişimciler, kooperatifler ve devlet kurumları aracılığıyla bugün hızlı bir şekilde üretilmeye devam etmektedir. Büyük birer kent parçası olan toplu konutlar, benzer şekilde tekrar edildiği için; giderek aynılaşan ve bireyin yön bulma algısını zayıflatan kentler oluşturmaktadırlar. Ankara’da, kullanıcılarını farklı gelir gruplarına göre ayrıştıran yerleşimlerin ürettikleri dış mekanlar; algı ve çevresel psikoloji bağlamında analiz edilmiştir. Lynch’in geliştirdiği, “kent imgeleri” ve bu imgelerle kurgulanan “zihinsel haritalama metodu”, sözü geçen disiplinlerce kabul gören ve analizde kullanılabilecek önemli bir yöntemdir. Ancak, yalnızca fiziksel elemanların varlığını irdelediği ve konuya estetik yönden bakmadığı için; Gestalt temel tasar ve kompozisyon ilkeleri, Sanoff’un görsel araştırma yöntemleri çerçevesinde belirlediği kentsel elemanlar ve tasarım yaklaşımlarıyla bireyin mekan algısında rol oynayan etmenler de örneklerin analizini destekleyecek yöntemler olarak seçilmiştir. Sonuç olarak, yüksek gelir grubu toplu konut yerleşimlerinde kamusal alanlar, peyzaj alanları, farklı fonksiyonların bir araya gelişleri önemsenmiş; orta gelir grubu toplu konut yerleşimlerinde öncelikli amaç barınma olduğu için tip projeler uygulanmış ve bütünün kurgusu zayıf kalmıştır. Kısacası; tasarımın temelinde, algısal ve çevresel psikoloji disiplinlerince önerilen tasarım kriterlerini göz önünde bulundurulması ile hem gelir grubuna yönelik gruplaşmaların bu denli öne çıkmayacağı, hem de kentlinin algı ve psikolojisini olumlu etkileyecek, nitelikli kentlerin oluşumunu destekleyeceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: