ASOS INDEKS
Citation Number
2
Views
5
Fars edebiyatının önemli eserlerinden olan Şehnâme kahramanları ve vakaları şiirimize geçen kaynak eserlerdendir. Klasik Türk şiirinde Şehnâme kahramanlarının benzetme unsuru olarak ele alınması özellikle XVI ve XVII. yüzyılda zirveye ulaşmıştır. Şehnâme ve Şehnâme kahramanları kimi zaman övgü unsuru olarak ele alınırken kimi zaman da yergi unsuru olarak şiirde kullanılmıştır. İran’ın efsanevî kahramanlarından olan Rüstem Şehname’de anlatıldığı kadarıyla bir savaşta tanımadığı oğlu Sührab ile cenk ederken bir hile ile kurtulup oğlunu öldürmüştür. Farsçada “destan” kelimesi hile demek olup Rüstem’in bir ismi de “Rüstem-i Destan”dır. Böylece Rüstem ismi ve mekr/hile kelimesi arasında manadan kaynaklanan bir bağlantı kurulmuş, Rüstem İran mitolojisindeki olağanüstü kahramanlıklarının yanında mücadelede hile yapmanın sembolü olarak edebiyata geçmiştir. Rüstem Paşa ise Kanunî Sultan Süleyman devri veziriazamlarından biridir. On beş sene görevde kalan Rüstem Paşa kendisinin ve padişahın hazinesini zenginleştirme gayreti göstermiş, ilk kez tarafından yapılan memuriyetleri rüşvetle verme uygulamalarıyla tarihe geçmiştir. Tavırlarındaki sertlik sebebiyle bazı şairlerin onu ömründe hiç gülmemiş olmakla hicvettikleri Rüstem Paşa bu özelliklerinin ötesinde Şehzade Mustafa’nın katline hileli deliller hazırlaması sebebiyle suçlanmıştır. Klasik Türk şiirinde mekr-i Rüstem tarih ibaresi kasıtlı olarak Şehnâme kahramanı Zaloğlu Rüstem’den bahsedermiş görünümünde Rüstem Paşa için kullanılmıştır. Çalışmamız mit-tarih ilişkisine dayanan ve destandan gerçeğe uzanan bu çizgide klasik Türk edebiyatı şairlerinin hile yaparak Şehzade Mustafa’yı bertaraf ettiğini düşündükleri Rüstem Paşa’yı Zaloğlu Rüstem sembolüyle anlatımlarını ve olaya gösterdikleri tepkileri yansıtmayı amaçlamaktadır.
The heroes and cases of the Shahnameh (the Epic of Kings), one of the significant works of Persian literature, are among the reference works in our poetry. The discussion of Shahnameh's heroes as an element of simile in classical Turkish poetry reached its peak, especially in the XVI and XVII centuries. Shahnameh and Shahnameh's heroes are sometimes discussed as an element of praise and sometimes as an element of lampoon in poetry. As it is told in the Shahnameh, Rustem, one of the legendary heroes of Iran, was fighting with his son Suhrab in a war, whom he did not know, but he rescued with a trick and killed his son. The word "legend" in Persian means trick and another name of Rustem is "Rüstem-i Destan" (Destana Rustemê). Thus, a meaningful connection was established between the name Rüstem and the word mekr/hile (deception/trick), and Rustem took part in literature as a symbol of trick in the struggle as well as the extraordinary heroism in Iranian mythology. On the other hand, Rustem Pasha is one of the grand viziers of the reign of Suleiman the Magnificent. Rustem Pasha, who served for fifteen years, made an effort to enrich himself and the sultan's treasury, and the official duties made by him for the first time went down in history with bribery practices. Rustem Pasha, whom some poets satirized for not having laughed in his life due to taking a firm stand, was accused of preparing false evidence for the murder of Sehzade Mustafa apart from these characteristics. In classical Turkish poetry, the phrase "mekr-i Rustem" is used for Rustem Pasha, which seems to deliberately mention Rustem-i- Zal, the hero of the shahnameh. In this line, which is based on the myth-history relationship and extends from epic to reality, our study aims to reflect the narrative of the poets of classical Turkish literature on Rustem Pasha, the symbol of Rustem-i-Zal about whom they think disposed of Sehzade Mustafa by tricking, and their reactions to the events.
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
