Özet:

1927 yılında birleştirilen Şöregel (Kızılçakçak) ile Zarşat (Arpaçay) kazalarının birleştirilerek ilçenin doğusundan geçen Arpaçay’ından etkilenilerek verilmiş isimdir. Arpaçay’ın kaderi bölgenin kaderi ile birdir. Arpaçay dağlarla engebeli yüksek platodan meydana gelir. Arpaçayı ve kolları ilçe topraklarını parçalamıştır. Platonun ortalama yüksekliği 1500 metredir. Arpaçay’ın doğusunda XIX. Yüzyılda Ruslar tarafından işgal edilen eski Türk toprakları olan şimdi Ermenistan toprakları ve Akyaka ilçesi, güneyinde Kars İli bulunmakta olup kuzeyinde Çıldır İlçesi ve batısında da Susuz ilçesi bulunmaktadır. Genel olarak Selçuklu akınlarının Anadolu üzerine yöneldiği zaman Anadolu’nun doğusunda Bizans’ın vasalı durumunda olan Ermeni feodalitesinin kalıntıları olan Anı, Kars ve Vaspurakan derebeylikleri hüküm sürmekteydi. Bizans imparatoru II. Basileios, büyük bir ordu ile harekete geçerek bazen anlaşma yaparak, bazen de savaşarak bu derebeylikleri hâkimiyet altına aldı. Böylece Doğu Anadolu doğrudan İstanbul’a bağlandı. Üç bin kişilik süvari ordusuyla Azerbaycan üzerinden Vaspurakan topraklarına giren Çağrı Bey, Bizanslı komutan Senekerim’in gönderdiği kuvvetleri mağlup etti. Van Gölü bölgesinin büyük bir kısmı Türklerin hâkimiyetine girdi. Buradan kuzeye yönelerek Nahcivan taraflarına yöneldi. Burada Gürcü asıllı Bizanslı komutan Liparit’in savaşa cesaret edememesi üzerine bölgeyi kontrol altına aldı. Buradan Divin bölgesini geçen Selçuklu kuvvetleri, Kars-Anı bölgesine doğru harekete geçtiler. Anı-Bagratlılarınden olan Vasak Pahlavuni’nin kuvvetlerini bozguna uğrattı. Böylece Doğu Anadolu’nun büyük kısmı hâkimiyet altına alındı.

Anahtar Kelimeler: