Özet:

Dil yalnızca milli tecrübeyi, bir milletin maddi ve manevi zenginliğini nitelendirmez ayrıca bunu korumaya ve kuşaktan kuşağa aktarmaya yarar. Bu açıdan bakıldığında dil yalnızca “en önemli iletişim yolu” değil, aynı zamandada dilbilimcilerin bilinçli faaliyetleri sonucunda ortaya konulmuş olan kültürün bir tecellisidir. Her kültürel dünyanın kendi modeli vardır. Bir model milli kültür vasıtasıyla oluşmuş bir dünya şeklidir. Kişi dünyanın gerçek resmini, gerektiği gibi, dil yoluyla algılar, yoksa kopyasını değil. Dünyanın dilbilimsel resmi net bir şekilde varoluş ile ilgili olayları tanımlar dilbilimsel semboller, kelimeler ve insanın hayatı boyunca karşılaştığı bilgide açığa çıkar. “Dilin aracı kelimedir”. Halkın yaşamı “işaret-kelime” şeklinde depolanan kelime vasıtasıyla tasvir edilir. Beşeriyeti iyi tanıyan büyük düşünür Abay: “Bir kişi kelimeleriyle renklenir, bir kişi kelimeleriyle yargılanır” sözüyle kelimelerin insanın gerçek yüzünü ele vereceğini dile getirmiştir. Vecizeler söylevin esasını oluşturur bu nedenle bu makale Büyük Abay’ın vecizelerini tartışmaktadır. Her sosyal fikir zamanına bağlı olarak doğar ve Abay’ın çalışmaları Kazak yaşamının acil sorunlarını idrak etmenin bir sonucu olarak anlaşılabilir. Abay’ın çalışmalarında vecizelerin çoğunluğunda milli kozmonimler yer alırlar. Milli kozmonimler özel aletler olmadan görülebilen uzay cisimlerinin adlarıdır. Aslında genel kanunlar dilin adlarının doğasında vardır buna rağmen her millet genel olayları kendine özgü algılar ve tanımlar. Bunlar milletin geleneksel kültürünü oluşturur. Bu makale Abay’ın çalışmalarında milli kozmonimlerin kullanımını ve bunun özgün bir imgesini tartışmaktadır. “Kültür bilincin bir sonucu” olduğuna göre bu makale aynı zamanda semavi dünyanın adlarının ve bu adlar vasıtasıyla iletilmiş etnokültürel bilginin kapsamında oluşan milli bir dünya görüşünün temellerini de ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler: