Özet:

Harita Genel Komutanlığı (HGK) tarafından, oluşturulan Türkiye Ulusal Temel GPS Ağı (TUTGA)’nın zaman boyutu; nokta koordinatlarında gerçekleşen zamana bağlı değişikliklerin dikkate alınmasını ve Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği (BÖHHBÜY) de, TUTGA sıklaştırma nokta koordinatlarının, referans epokuna göre elde edilmesini öngörmektedir. Söz konusu işlemler, noktaların koordinatları ile birlikte hız vektörlerine (VX, VY, VZ) ihtiyaç duymaktadır. Mevcut uygulamalarda, tekrarlı GPS oturumları ile hızları belirlenmiş TUTGA nokta hız vektörlerinden diğer TUTGA noktalarının hızları kestirilerek TUTGA hız alanı oluşturulmaktadır. Sıklaştırma noktalarının hızları ise TUTGA noktalarının veya daha yüksek dereceli sıklaştırma noktalarının hızlarından enterpolasyonla hesaplanmaktadır. Bu çalışmada, birçok mühendislik alanında yaygın olarak uygulanmaya başlanan Yapay Sinir Ağlarının (YSA), jeodezik nokta hızlarının kestiriminde kullanılabilirliği araştırılmıştır. YSA’nın en çok kullanılan modeli olan Geri Yayılımlı Yapay Sinir Ağı (GYYSA) ile jeodezik nokta hızları hesaplanmıştır. GYYSA’nın performansını değerlendirebilmek amacıyla HGK tarafından TUTGA hız alanının belirlenmesinde kullanılan Kriging (KRIG) enterpolasyon yöntemi ile de hız kestirimi yapılarak elde edilen sonuçlar, karesel ortalama hata (KOH) ölçütüne göre karşılaştırılmıştır. Toplam 125 adet TUTGA noktası kullanılarak, nokta yoğunluğunun sonuçlara olan etkisini değerlendirebilmek amacıyla iki farklı yapıda oluşturulan kontrol ağları üzerinde hız kestirimleri gerçekleştirilmiştir. Referans nokta sayısının, test nokta sayısından az olduğu jeodezik ağ yapısında GYYSA’nın KRIG yönteminden daha iyi sonuçlar verdiği, referans noktasının test noktasından fazla olduğu diğer jeodezik ağ yapısında ise KRIG ile daha iyi sonuçlar elde edildiği tespit edilmiştir. Hızları bilinen nokta sayısının, hızları hesaplanacak nokta sayısından daha az olduğu kestirim problemlerinde; GYYSA kullanımı ile KRIG yönteminden daha etkin şekilde jeodezik nokta hızlarının kestirilebileceği değerlendirilmektedir. Anahtar Kelimeler: TUTGA, Jeodezik ağ, Nokta hız kestirimi, Yapay sinir ağları, Geri yayılım, Kriging.

Anahtar Kelimeler: