Abstract:

Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin yazılı anlatımlarında, düşünceyi geliştirme tekniklerinin kullanım sıklıklarını ve öğrencilerin bu teknikleri kullanımda yaşadıkları sorunları belirlemektir. Araştırmanın evreni, 2008-2009 Eğitim-Öğretim yılında Türkiye’de öğrenim gören ortaöğretim 9. ve 10. sınıf öğrencileridir. Türkiye evreninden 23 il ve 32 genel liseden seçilen 524 öğrenci örnekleme alınmıştır. Araştırmada ulaşılan temel sonuçlar şunlardır: Öğrenciler en çok örneklendirme % 23,84 , en az ise sayısal verilerden yararlanma tekniğini kullanmışlardır % 1,05 . Diğer düşünceyi geliştirme tekniklerinin kullanım oranları şu şekildedir: soru sorma % 22,91 , tanımlama %15,23 , karşılaştırma % 14,83 , zıtlık 10,01 , tanık gösterme-alıntı yapma 7,54 , benzetme 4,37 . Öğrenciler, tanımlama, karşılaştırma, benzetme ve zıtlığı en çok paragrafın başlangıç kısmında; örneklendirme, tanık gösterme-alıntı yapma, sayısal verilerden yararlanma, soru sorma tekniğini ise en çok paragrafın tartışma orta kısmında kullanmaktadır. Düşünceyi geliştirme tekniklerinin en az kullanıldığı kısım ise paragraf sonudur. Ayrıca öğrenciler, düşünceyi geliştirme tekniklerinin kullanımında, soru sorma tekniğinin uygun olmayan yerde kullanılması, soruların sık ve gereksiz biçimde kullanılması, okuyucuyu savunulan düşünceye zihinsel olarak hazırlamadan örnek kullanılması, sözlü anlatım dilinin düşünceyi geliştirme tekniklerinin kullanımına olumsuz etkisi, örneklerin paragrafta anlatımın akışını bozan unsur olması, kaynağı yanlış verilen alıntıların olması gibi problemler yaşamaktadırlar.

Keywords: